7
Restauratie van de Nieuwe Kerk, 2012 (foto: Jan Oosterloo).
2002 werden 4.654 handtekeningen aan
geboden door Mar van der Veer, verge
zeld door vijftien jeugdige koorleden
met in hun handen een tientallen meters
lang lint met protestkaarten. Ook vele
organisten en orgelbouwers lieten zich
horen. Zij waarschuwden Zierikzee voor
deze historische fout. De bezwaren had
den een verontwaardigende toon gekre
gen na de suggestie dat het orgel afge
broken en verplaatst zou kunnen wor
den. Door middel van ingezonden stuk
ken in de kranten werd de discussie
voortgezet.
Op 31 januari 2002 besloot de gemeen
teraad af te zien van het plan om de
Nieuwe Kerk aan te kopen voor een
theater. Burgemeester en wethouders
hadden geconstateerd dat 'er onvoldoen
de maatschappelijk draagvlak lijkt te zijn
voor deze optie'. Geen enkele partij
steunde het plan. De meerderheid
besloot tot nieuwbouw. Velen haalden
opgelucht adem. Anderen, waaronder de
bedenkers van het plan, waren teleurge
steld en dat leidde tot het vertrek van
een deel van de Plaatselijke Commissie.
Hun plaatsen werden ingenomen door
personen die zich voluit wilden geven
om de Nieuwe Kerk nieuw leven in te
blazen. Piet de Rijke, oud-wethouder
van Zierikzee, trad aan als nieuwe voor
zitter. Een ander concreet resultaat was
de oprichting van de Stichting Vrienden
Nieuwe Kerk onder voorzitterschap van
Mar van der Veer.
Na de personele wisselingen binnen de
Plaatselijke Commissie werd nagedacht
over de activiteiten en de aard daarvan.
Al voordien werd het gebouw multi
functioneel gebruikt. Besloten werd op
die weg voort te gaan en actief aan de
slag te gaan met het aantrekken van
huurders en het ontwikkelen van activi
teiten. Ondersteund door tal van vrijwil
ligers lukte het de deuren van de Nieuwe
Kerk veel vaker open te krijgen dan
voorheen. Er werden muzikale festivals
en tentoonstellingen georganiseerd en
het aantal huurders steeg. Het succes liet
zich vertalen door een hoger exploitatie
saldo. Dat was (en is) nodig om de jaar
lijkse lasten op te vangen en te reserve
ren voor het onderhoud.
De discussie in 2001/2002 was min of
meer een herhaling van die in 1920. Om
financiële redenen gingen er toen binnen
de Hervormde gemeente stemmen op om
de Nieuwe Kerk af te stoten. Maar een
handtekeningenactie en andere protesten
deed de kerkvoogdij afzien van het plan.
De vermaarde kunstcriticus professor Jan
Veth schreef als voorzitter van de Vereni
ging Hendrick de Keijser een brief en
sloot die af met: 'Het zou dus én om cul
turele én om praktische redenen een ramp
voor de stad Zierikzee zijn!'. Een spontane
inzamelingsactie bracht voldoende geld op
en de kerkvoogdij liet het plan rusten.
De weg naar de vernieuwde Nieuwe
Kerk
Weliswaar waren goede stappen gezet op
weg naar een betere toekomst voor de
Nieuwe Kerk, maar er kwamen nieuwe
zorgen. Een deel van het stucwerk aan
de noordwestzijde kwam naar beneden.
Een zwam was de oorzaak. Daarna bleek
de dakconstructie zich in slechte staat te
bevinden. Achteraf was dat al bekend
toen de Nieuwe Kerk werd overgedra
gen aan de Stichting Oude Zeeuwse
Kerken, maar dat was genegeerd.
Restauratie was onontkoombaar. Met
hulp van het rijk, de provincie en de
gemeente is die er gekomen. Het multi
functionele gebruik waarop in het kader
van het beheer was ingezet, vroeg om
een herinrichting van het gebouw. Ook
die werd dankzij een anonieme gift ver
wezenlijkt. Meer daarover in de volgen
de twee artikelen.
Van meet af aan was een van de uit
gangspunten dat de Nieuwe Kerk de uit
straling van een kerk diende te behou
den. Daarom was het buiten discussie dat
het orgel, de kansel met de tuin en de
meeste banken hun plaats moesten
behouden. Maar daarnaast waren aanpas
singen nodig om het gebruikscomfort te
verhogen en het multifunctionele
gebruik te stimuleren. Met de voorzie
ningen die daarvoor zijn aangebracht en
het feit dat er geen schuldenlast op het
gebouw drukt, wenkt een positieve toe
komst. De vernieuwde Nieuwe Kerk
neemt opnieuw zijn plaats in als repre
sentatieve locatie voor tal van activitei
ten. Die liggen op muzikaal, kerkelijk en
cultureel terrein, maar het is ook een
gebouw voor maatschappelijke activitei
ten, bruiloften, recepties en voorstellin
gen. Met behoud van veel van het oor
spronkelijke interieur en van het orgel
vervult deze oude Zeeuwse kerk, dankzij
de steun en sympathie van velen,
opnieuw een prominente plaats in de
samenleving.
Bronnen en literatuur
Gemeentearchief Schouwen-Duiveland:
Archief van het Initiatiefcomité Nieuwe
Kerk te Zierikzee, 2001-2002.
H. Uil, 'De brand van de Sint-
Lievensmonsterkerk te Zierikzee in
1832', in: Kroniek van het land van de zee
meermin (Schouwen-Duiveland), 7ejrg.,
1982, 55-68.
H. Uil, De Nieuwe Kerk te Zierikzee,
Zierikzee 1988.
H. Uil, Zierikzee, stad met vele gezichten,
Zierikzee 1996.
