25
spant
2 dekbalk
3 korbecl
4 korbeel
5 gebintplaat
6 spoor
7 nokgording
8 jukdekbalk
9 spantbalk
10 spantbeen
11 jukbeen
gebint
Tekening 2. Schematische doorsnede van een sporenkap. De korbelen 3 (schoren) zorgen voor de
vormvastheid van de gebinten en de jukken. De korbelen 4, de platen 5 en de gording 7 zorgen
voor de stabiliteit in de langsrichting van de constructie.
pen en gatverbinding
zwaluwstaartverbinding
tekening 3
schuine lasverbinding
Tekening 3. Houtverbindingen. Pen- en gatver
binding. Zwaluwstaartverbinding. Schuine las
verbinding.
Bij Lissewege tussen Sluis en Brugge
staat nog steeds een kapitale schuur van
de abdij van Ter Doest uit 1275 of waar
schijnlijk 100 jaar later volgens recent
onderzoek. In de schuur werden de
oogstopbrengsten van de Cisterciënzer
monniken opgeslagen. Het is de zeer de
moeite waard om deze schuur te bezoe
ken, men zal versteld staan over dit
monumentale bouwwerk, men waant
zich in een grote kerk. De schuur heeft
een lengte van ca. 50 meter, de breedte
is bijna 23 meter en de hoogte ca. 30
meter (foto 1).
De eerste gebouwen hadden nog primi
tieve stapelconstructies die, naarmate de
tijd vorderde, zich ontwikkelden tot
ruimtelijke structuren bestaande uit
gebinten, spanten, dwarsverbanden, sta-
biliteitsverbanden, schoren en overige
onderdelen (tekening 2).
De houten onderdelen werden nu niet
alleen maar gestapeld (op druk belast)
maar ook op trek belast zoals in de balk
die de onderkanten van twee spantvoe-
ten met elkaar verbindt. Men had
geleerd om allerlei houtverbindingen te
maken en dat was nodig ook want
inmiddels bestonden de constructies uit
veel onderdelen die met elkaar verbon
den moesten worden (tekening 3).
De schuur van Ter Doest was een voor
beeld voor de verdere ontwikkelingen
waar niet alleen hout als bouwmateriaal
werd gebruikt maar ook baksteen (teke
ning 4).
Een mooi voorbeeld van een geheel
houten kerkgebouw is de Catharinakerk
in Honfleur (Normandië) die door
scheepstimmerlieden in de jaren 1466
(eerste deel) en 1497 (tweede deel) werd
gebouwd. De invloed van de scheeps-
bouwtechniek is duidelijk aanwezig maar
dat is geen wonder want er werd in de
havenstad door vaklieden gebouwd die
gewend waren om met hout om te gaan
UpgMtat
-lij!
bint
korbecl
korbeel
plaat
Spoor
half gebint
gebint
tekening 4
doorsnede van de schuur van Ter Doest bij Lissewege
Tekening 4. Doorsnede van de schuur van Ter Doest in Lissewege.
