17
is acceptabel voor de bevolking, welke
niet? Hoeveel is men bereid er zelf voor
te doen om het kerkgebouw in eigen
dorp of stad overeind te houden? Behoud
wil iedereen, maar tegen welke prijs, en
wie betaalt de rekening? Er moeten moei
lijke keuzes gemaakt worden.
Het goede nieuws van de enquête is: bijna
alle geënquêteerden - waarvan circa de
helft afkomstig uit West-Zeeuws-Vlaande
ren en de andere helft uit overig Zeeland
- hechten veel belang aan het behoud
van kerkgebouwen. Driekwart is het eens
met de stelling dat kerken van oudsher
het hart vormen van de dorpsgemeen
schap en datje met sloop het hart uit die
gemeenschap verwijdert. Ook is men
het er over eens dat herbestemming een
zinvolle oplossing is voor kerkgebouwen
die aan de eredienst worden onttrokken.
En vijfentachtig procent ziet daarbij een
belangrijke rol weggelegd voor de over
heid om dit financieel te ondersteunen.
Bijna zestig procent is bereid jaarlijks een
kleine financiële bijdrage te leveren aan
de instandhouding van beeldbepalende
kerkgebouwen in de eigen woonplaats of
gemeente. En een kleine veertig procent
is als vrijwilliger bereid een steentje bij te
dragen aan de instandhouding van kerk
gebouwen.Tijd is dus kostbaarder dan
geld.
De debatten waren druk bezocht. De
discussie toonde de emotie en het belang
dat mensen hechten aan de kerk als in
stituut, maar ook aan de kerk als gebouw.
Behoud van het kerkgebouw was echter
niet voor alle aanwezigen het belangrijkst.
Sommigen wensten geen leegstand van
het gebouw te accepteren, omdat hier
een nadelige werking voor de publieke
ruimte van uitging. Liever directe sloop
van een kerkgebouw dus, dan een situatie
van langdurige leegstand met bijbehorend
verval. Er werd veel belang gehecht aan
een passende herbestemming, veelal ge
legen in de sociale of culturele sfeer. Een
aanwezige zag nog liever een moskee (ge-
loofsfunctie) in de kerk komen, dan een
boekhandel zoals in de Dominicanerkerk
in Maastricht gerealiseerd is. Debatleider
Ron Lubbersen van SCOOP constateerde
dat de bevolking relatief veel van de over
heid verwacht en een keus maakt voor
dure, veelal onhaalbare, oplossingen. Het is
immers onmogelijk om van elke kerk in
elk dorp een concertzaal te maken.
Wethouder Peter Ploegaert maakte echter
korte metten met illusies over een over
heid die alle problemen wel zal oplossen.
De bevolking zal medeaandeelhouder
van de oplossing moeten worden. Met als
kanttekening dat de bedragen die omgaan
in een restauratie of herbestemming dus
danig groot zijn, dat de overheid altijd wel
een bepaalde rol zal houden. De Andreas-
parochie, die alle rooms-katholieke kerken
in West-Zeeuws-Vlaanderen in eigen
dom heeft, maakte duidelijk er ook zo in
te staan: als er lokaal geen 'energie' is en
men weinig voor het eigen kerkgebouw
lijkt over te hebben, is de keus over de
verdeling van schaarse middelen meestal
snel gemaakt. Dan gaat het geld naar dat
gebouw dat wel breed gedragen wordt in
de samenleving. Een andere constatering
was dat de jongere generaties waarschijn
lijk veel rekkelijker zijn als het gaat om de
vraag wat nog wel of niet meer acceptabel
is bij een herbestemming.
Ander perspectief
Het jongerendebat, met een doorsnede
van jongeren uit het jongerenpanel van
de Provincie Zeeland, Jouw Zeeland, liet
de andere kant zien. Er zijn wel degelijk
oplossingen denkbaar die voor de huidige
generatie controversieel zijn, maar voor de
jongeren zeer wenselijk zijn (zie foto 5).
De wens werd breed gedeeld dat er fees
ten georganiseerd zouden mogen wor
den, omdat er voor jongeren in de regio
weinig te doen is. Naast frisfeesten voor
jongeren die nog geen alcohol mogen
drinken - werden ook LHBT-feesten
voor lesbiennes, homo's, biseksuelen en
transgenders specifiek genoemd. Maar
ook sportfaciliteiten zouden prima in
een kerkgebouw georganiseerd kun
nen worden, evenals plekken om samen
te komen, huiswerk te maken en jonge
ondernemers een werkplek te geven.
Beleidsmedewerker voorzieningen Patrick
van Herwaarden van de gemeente Sluis
denkt dat het realistische gehalte van deze
ideeën beperkt is: "Er zijn immers steeds
minder jongeren in de gemeente en zelfs
onze enige voorziening voor voortgezet
onderwijs, het Zwincollege, dreigt binnen
een aantal jaren onder een kritische grens
te komen". Het debat heeft echter aange
toond dat jongeren, de ouderen van straks,
wel anders aankijken tegen de mogelijk
heden die kerkgebouwen bieden.
Welke bestemming zou de kerk volgens u wel en welke absoluut
niet mogen krijgen?
Concertzaal/gehoorzaal
Bibliotheek
Stiltecentrum
Dorpshuis
Aula/uitvaartcentrum
Woning/appartement
Kunstenaarsatelier
Medische groepspraktijk
Kantoor
Opvangtehuis
Oefenlokaal voor muziekbands (rock e.d.)
School
Crèche
Café/restaurant
Bovengrondse begraafplaats (urnen/kisten)
Verzamelgebouw met boetiekjes
Low budget hostel
Winkel/detailhandel
Overdekte markt
Speelhuis voor kinderen
Sport/gymnastieklokaal/fitnesscentrum
Moskee/tempel/synagoge
Klimwand
Supermarkt
Parkeergarage
l wel
niet
0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
Figuur 4. Een van de vragen in de bevolkingsenquête had betrekking op de meest gewenste of
meest ongewenste functie in een kerkgebouw. De uitkomsten zijn niet verassend, maar tonen wel
aan dat de bevolking over het algemeen kiest voor de meest 'vriendelijke' functies, die over het
algemeen onvoldoende inkomsten voor de instandhouding genereren. (Bron: SCOOP.)
