WftÈ
fSEsi^ö^
tetpWWÏ^
l£2
fck*' t*
Jh+ s^$rrr^êiL£?«» ilss^A'^-
3ES-.74 ^^"fZ
"M x? i7?l*-,
13
i'<C V'"T
H .«- Lc(Vs- -fn
A>*>
„,v« -W*» Car'ff* r*>r*y>^nvd$f(
^■k-Jvyxyv 11
*n£s>-.<-? %y >"7'.i
ir yflf^eri \^Ln ^4 ^M-»*"A
-■tfytfrVs #T> T /-, „J, 4 .J^.,Ml>
Tï>y
De aanhef van de akte van 18 maart 1562 van notaris Cornelis Janszoon Mels. In dit document
beschrijft hij de gebeurtenissen op die dag in de kerk van Kapelle. (Gemeentearchief Goes, RAZE
2037, folio 10v).
niken de vraag om in te stemmen met de
benoeming van de uit hun midden naar
voren gekomen Nicolaas van der Vesten.
De reactie van de kanunniken wekte ver
bazing. Ze trokken zich terug in vergade
ring en na afloop verzochten ze de notaris
om inzage in alle stukken en twee weken
bedenktijd. Daardoor zou de benoeming
pas na Pasen zijn beslag kunnen krijgen.
Wat was er eigenlijk aan de hand; bestond
er bij zijn collega-kanunniken twijfel
over de kwaliteiten of de loyaliteit van de
nieuw te benoemen deken, was er sprake
van jaloezie of afgunst? Het blijft gissen.
In het schip van de kerk was een groot
aantal parochianen aanwezig om de
plechtigheden bij te wonen. Zoals de
notaris schreef: zulcs dat mij dochte aen den
hoop volcs t'aensiene datter wel waren bij de
honderdt personen. Notaris Mels begaf zich
onder de parochianen om het draagvlak
voor de benoeming van de nieuwe deken
te peilen. Hij nodigde iedereen uit om
zijn mening te geven. Een expliciete vraag
was of iemand vond dat Nicolaas van der
Vesten soms quaedt van Regimente was, oft
dat hij qualijck leerde. Deze openlijke vraag
stelling bij een officiële plechtigheid in de
kerk spreekt boekdelen. Geruchten over
de rondwarende 'Nieuwe Leer' waren
blijkbaar duidelijk in het geding.
Niemand van de aanwezigen sprak een
woord als antwoord op de vragen van de
notaris, terecht, of anders zeker uit angst
voor de gevolgen. De nieuwe deken zal
toch wel 'recht in de leer' geweest zijn?
Hoe dan ook, de benoeming ging op het
vastgestelde tijdstip gewoon door. Het
hele gebeuren op die gedenkwaardige dag
zal naderhand in het dorp voor de nodige
gespreksstof hebben gezorgd.9'
Kapittelstichtingen
Hieronder geven we in chronologische
volgorde een overzicht van de elf plaatsen
in Zeeland waar een kapittel in het leven
werd geroepen.
1. Aardenburg, Onze-Lieve-Vrouwe-
kerk. Stichtingsjaar 1167, jaar van ophef
fing Aantal kanunniken 16.
De kerk was een van de twee parochie
kerken van Aardenburg die de parochie
Beooster Eede bediende, tevens het cen-
(Uit J. Dekker e.a. (red.), Een bijzonder huis op
trum van de Mariaverering en een be
langrijke bedevaartsplaats. De andere kerk
was de nog bestaande Sint-Bavokerk. De
Onze-Lieve-Vrouwekerk bevond zich aan
het einde van de huidige Oude Kerkstraat
en was de grootste en belangrijkste kerk
van de toenmalige stad.
Tijdens de troebelen van de Tachtigjarige
Oorlog liep de kerk aanzienlijke schade
op en toen prins Maurits de stad in 1604
veroverde kwam de kerk in protestantse
handen. Na provisorisch herstel is ze nog
een beperkt aantal jaren in gebruik ge
weest. Aldus is de Mariakerk, door den tand
des tijds en den geesel van den oorlog langza
merhand vervallen en verwoest, in 1625, als
staande buiten de in 1621 aangelegde ves
tingwerken, op last van Hun EdelMogenden,
gevallen onder den moker van den slooper.u,)
Het terrein met de funderingen is archeo
logisch rijksmonument.
2. Middelburg, Sint Pieters- of
Noordmonsterkerk. Stichtingsjaar 1311,
jaar van opheffing 1574. Aantal kanun
niken 14.
GraafWillem III van Holland en Zeeland
stichtte het kapittel in de Noordmonster.
De stichtingsoorkonde werd gezamenlijk
uitgevaardigd door de graaf en bisschop
Gwijde van Utrecht, die hiermee zijn
goedkeuring aan deze grafelijke stichting
hechtte. De cura van Noordmonster en
de parochiekerken van Brigdamme, Kle-
verskerke, Schellach, Zanddijk en Gapinge
werden in het kapittel geïncorporeerd.
In 1559 werden op verzoek van de
Spaanse koning Philips II de bisdommen
in de Nederlanden opnieuw ingedeeld.
Hierbij werd het nieuwe bisdom Mid-
bijzondere plek, Middelburg 2000).
De Noordmonsterkerk te Middelburg vlak voor de afbraak in 1834, getekend door J.J.F. Grauss.
