1976-2016, veertig jaar activiteiten, een impressie G.J. Lepoeter
11
De oprichting van de Stichting Oude Zeeuwse Kerken - in navolging van enkele
andere provinciale stichtingen in de jaren daarvoor - kreeg zijn beslag op 1 oktober
1976. Dat is nu alweer ruim veertig jaar geleden. De directe aanleiding voor de
oprichting vormde de Nieuwe Kerk te Zierikzee. Dit kolossale kerkgebouw kon
niet langer blijven staan zoals het ondertussen stond. De leden van de Hervormde
gemeente van Zierikzee hadden er daarom tijdens een gemeente-avond mee in
gestemd dat het in een desolate toestand verkerende monument in eigendom zou
worden overgedragen aan de Stichting Oude Zeeuwse Kerken. Dit voor de symbo
lische prijs van één gulden.
De officiële installatie van de stichting vond plaats door de minister van Cultuur,
Recreatie en Maatschappelijk werk, mr. H.W. van Doorn, tijdens een bijeenkomst
in de Geerteskerk te Kloetinge op 19 april 1977.
De Nieuwe Kerk te Zierikzee
De oprichting van onze stichting mar
keerde bovendien een mijlpaal, want voor
het eerst in de geschiedenis stootte een
kerkgenootschap in Zeeland een monu
mentaal gebouw af aan een stichting op
algemene grondslag. Gedurende de hele
periode van veertig jaar is de Nieuwe Kerk
voor de stichting een belangrijk object
van aandacht gebleven. Dankzij een reeks
van ingrijpende herstelwerkzaamheden
en een enkele jaren geleden tot stand ge
komen geheel vernieuwde inrichting staat
het markante gebouw nu in Zierikzee de
samenleving als eigentijds en professio
neel ingericht multicultureel centrum ten
dienste. Dat dit gerealiseerd is, ondanks
de zorgen die er in de loop van de jaren
meerdere keren geweest zijn, mag zeker re
den voor tevredenheid en enige trots zijn.
Het is bijzonder prettig om te kunnen
constateren dat verenigingen, bedrijven
en particulieren sinds het gereed komen
in 2014 de weg naar de nu unieke locatie
voor uiteenlopende activiteiten weten te
vinden. Gelukkig maakt een grote groep
enthousiaste vrijwilligers het mogelijk dat
de kerk op deze wijze benut kan worden.
Andere kerken in eigendom
In 1983 werd de Maartenskerk te Baar
land van de Hervormde gemeente over
genomen. Het uit de Middeleeuwen da
terende kerkgebouw was op het moment
van de overname in slechte bouwkundige
staat. Ingrijpende herstelwerkzaamhe
den hebben voor structurele verbetering
gezorgd. Met deze overdracht aan de
stichting is tevens het beroemde Moreau-
orgel aan onze zorgen toevertrouwd. Het
geeft veel voldoening dat in de jaren na
de overdracht ook aan dit orgel de nodige
deskundige zorg besteed kon worden.
In 2001 werden twee kerkgebouwen,
beide van bescheiden omvang, in eigen
dom aan de stichting overgedragen. In de
eerste plaats de Nederlandse Hervormde
Kerk te Waterlandkerkje, een lieflijk
uitziend zaalkerkje, eenvoudig maar waar
devol. Het draagt herinneringen aan de
periode van de stichting met zich mee, het
rumoerige tijdsbestek na de Tachtigjarige
Oorlog.
Ook in dat jaar de Hervormde kerk te
Kats, de zogenaamde Katse Kerk, met het
aangebouwde verenigingsgebouw Nieuw-
Zeelandhuis. Het is een kleine kerk, pas
send in de schaal van een klein dorp. Het
van oorsprong uit 1687 daterende gebouw
kreeg na een grondige verbouwing in
1870 zijn huidige gedaante.
Tussentijds is nog een andere kerk in het
bezit van de stichting geweest, namelijk
de Hervormde kerk te Hoofdplaat. In een
De Nieuwe Kerk
in Zierikzee.
(Foto: L.M. van der
Gouwe.)
recentelijk ingepolderd gebied werd deze
kerk tegen het einde van de achttiende
eeuw gebouwd in het nieuw ontworpen
dorp. De overname van de kerk vond
plaats in 1995. Het meerdere jaren durend
overleg dat aan de overname vooraf is
gegaan, is gebleken niet het beste voorte
ken te zijn geweest. Onvermoede bouw
kundige gebreken hebben de doorslag
gegeven in de beslissing om naderhand de
kerk over te dragen aan De Steunbeer b.v.
te Zierikzee. Met behoud van historische
elementen zijn door de nieuwe eigenaar in
de kerk wooneenheden ingericht.
Het bulletin
Al direct na de oprichting was duidelijk
dat de stichting geen bestaansrecht had
zonder voldoende draagvlak, gevormd
door bij het werk van de stichting betrok
ken personen, de donateurs. Om de dona
teurs van informatie te voorzien over de
activiteiten van de stichting en tevens de
mogelijkheid te bieden om kennis te ne
men van wetenswaardigheden die direct
en indirect betrekking hebben op (oude)
kerkgebouwen in Zeeland is het bulletin
in het leven geroepen.
Het eerste nummer van het bulletin
verscheen in december 1977. De eerste
voorzitter van de stichting, mr. J. van
Aartsen schreef hierin over de oude kerk
gebouwen: Er doen zich echter meer en
meer moeilijkheden voor om deze histori-
