16
boek doordat verspreid over het boek een
aantal interviews is opgenomen. Inter
views met mensen die hun warme betrok
kenheid uitdragen. Van koster-beheerder
tot aartsbisschop, van kerkbestuurders tot
parochianen geven ze hun mening over
vreugde en verdriet, over zorgen, geloof en
optimisme.
Zonder enige bedenking verdient dit boek
- het nieuwe standaardwerk werd het in
de aankondiging genoemd - een warme
aanbeveling.
Het aandeel van Zeeland
Het is vanzelfsprekend dat, wanneer een
dergelijk op het hele land betrekking heb
bend boek verschijnt, we belangstellend
en ook wel kritisch kijken naar de inbreng
vanuit onze provincie. We zien dat van
de honderd onder de aandacht gebrachte
interieurs de grootste concentratie zich
bevindt in de provincies Zuid- en Noord-
Holland, in mindere mate in Utrecht,
Noord-Brabant en Limburg. Het oosten
van het land is spaarzaam bedeeld.
Zeeland is met twee kerken in het boek
vertegenwoordigd en wel met de Oost-
kerk te Middelburg en de Mariakerk te
Nisse. Een eerste impulsieve reactie is:
teleurstellend weinig. Na een meer nauw
keurige beschouwing herzien we onze me
ning daarover. De concentraties van waar
devolle kerkinterieurs op meerdere andere
Nisse. Het beeld van de apostel Johannes
in het koor van de kerk. (Foto: Jacqueline
Lepoeter.)
plaatsen in het land zijn nu eenmaal veel
groter. En ook afgezet tegenover de bevol
kingsdichtheid van de verschillende gebie
den is de verdeling niet onlogisch.
Een andere vraag dringt zich aan ons op.
Stel dat wij hadden moeten kiezen voor
maximaal twee kerken in Zeeland, die op
grond van hun bijzondere interieur in het
boek opgenomen zouden moeten zijn.
Op welke kerken zou de keus dan gevallen
zijn?
De Mariakerk te Nisse
Zonder enige twijfel zouden ook wij heb
ben gekozen voor de Mariakerk te Nisse.
De laatste tijd hebben we de kerk weer
eens enkele malen bezocht. Het blijkt elke
keer weer een belevenis van de eerste orde.
Om te beginnen het gezicht op kerk en
toren, van verre zien we de herkenbare en
slanke torenspits de lucht in priemen. Dan
de aankomst op het dorpsplein, een harte
lijk welkom van de eenden die kwetterend
uit de vate klimmen, een paar spelende
kinderen op de muziektent, verder welda
dige rust en veel ruimte.
Enkele van de meest bijzondere elementen
in het interieur van de kerk brengen we
onder de aandacht. Als we de kerk door
de toreningang binnen komen ervaren we
meteen de symboliek van de late Middel
eeuwen. Op de noordwand van het schip
zien we de levensgrote wandschildering
van de Heilige Christophorus, vervaagd
maar herkenbaar. De dorpeling die een
reis ging maken zou niet nalaten eerst
door het deurtje in de zuidwand de kerk
te betreden, om met een eerbiedige blik
op de schildering aan de overzijde de
heilige om een voorspoedige reis te bid
den. Het zou mooi zijn als er middelen
beschikbaar zouden zijn om de schildering
in oude luister te herstellen. Dit geldt
uiteraard eveneens voor de schilderingen
op de triomfboog.
Het koor, nu als preekkerk ingericht, is
evenals in de periode vóór de Reformatie,
centrum van de eredienst. Ons oog valt er
als vanzelfsprekend op de beelden van de
twaalf apostelen, kunstig uitgesneden in
de onder het gewelf zichtbare uiteinden
van de kapgebinten. Ze dateren uit de
tweede helft van de vijftiende eeuw, de
bouwtijd van het koor. Twee aspecten
vallen op: symbolisch dragen de apostelen
het dak van de kerk en bouwkundig ge
ven de beelden een extra dimensie aan de
architectuur.
Op ongeveer dertig plaatsen in de kust
provincies, waar men op grond van de
Nisse. De dubbele piscina in de sacristie (nu
consistorie). (Foto: Jacqueline Lepoeter.)
minder stabiele bodem meestal houten in
plaats van stenen gewelven in de kerken
aanbracht, zijn vergelijkbare beelden uit
de late Middeleeuwen overgebleven. We
dienen daarbij te bedenken dat maar op
drie plaatsen de complete groep van twaalf
apostelen te zien is, waarvan de beelden
in Nisse het meest gaaf en herkenbaar zijn
door de bijbehorende attributen.
De aanwezigheid van de attributen maakt
het ons ook mogelijk om te zien dat de
plaats van de beelden niet willekeurig
is. In de koorsluiting, het dichtst boven
het altaar de twee meest vertrouwelijke
leerlingen van Jezus, aan de noordzijde
Petrus, aan de zuidzijde Johannes. Naast
Petrus zijn broeder Andreas, naast Johan
nes diens broeder Jacobus. Aan de overige
acht apostelen zijn de minder belangrijke
plaatsen toebedeeld, vier tegen de noord
wand en vier tegen de zuidwand.1'
In 1921 werd de kerk gerestaureerd. De
bekende decoratieschilder en restaura
tor Jacob Por was toen in Nisse om het
schilderwerk en de gepolychromeerde
sculpturen in de oorspronkelijke toestand
terug te brengen. Over de apostelbeelden
schreef hij onder andere: Defiguren zijn
in lange kleederen gehuld, naar Oostersche
wijze, in tunika en pallium. Niet in de
strenge rhytmische klassieke vormen, of met
de overdrevene beweging van het romaan-
sche tijdperk zijn ze gesneden. Niet het oude
