***2 14 geordende hervormde gemeente bevond. Hoewel het nieuws van de Middelburgse beeldenstorm diezelfde dag reeds in Veere bekend was, duurde het nog twee dagen voor de kerkenraad een verzoek indiende om een kerkgebouw binnen de stad te mogen gebruiken. De noodzaak was hier duidelijk minder aanwezig: de Veerse hervormden beschikten immers al over een preekruimte. Zoals te verwachten was, wees het stadsbestuur hun verzoek af en daar legde de kerkenraad zich bij neer. In Zierikzee duurde het zelfs nog langer, tot 30 augustus, voordat de hervormde gemeente een dergelijke vraag tot de magistraat richtte. Er volgde geen rechtstreeks antwoord. Eerst wilde het stadsbestuur de prins van Oranje om raad vragen. Deze drong in een brief aan op uiterste waakzaamheid. Dat was niet aan dovemansoren gezegd. In Zierikzee had men ruimschoots tijd gehad om de nodige voorzorgsmaatregelen te treffen. Kerkzil- ver en beelden waren uit de kerk gehaald en elders opgeslagen. En buitenstaande beelden had men in veiligheid, in de toren gebracht. Bovendien waren in beide steden, in Zierikzee en in Veere, de stads poorten gesloten toen bekend werd dat er in de kerken van Middelburg vernielingen plaatsvonden. Zo troffen alle Zeeuwse steden hun maat regelen: overal werd de wacht versterkt, kerken gesloten, misvieringen gestaakt en kerksieraden in veiligheid gebracht. In Tholen leverde kanunnik Zweder Jacobsz. uit voorzorg het kerkzilver af op het stadhuis en in Veere werden de kerkelijke bezittingen van het Sint-Jansgilde bij de leden thuis ondergebracht. Hier had men immers al slechte ervaringen opgedaan. In het voorgaande jaar waren in het Veerse clarissenklooster een crucifix en enkele beelden beschadigd. Om herhaling te voorkomen bewaakten burgemeester Joos Olivier, de baljuw en enkele schepenen het klooster. In geen van deze steden, niet in Veere, Zierikzee, Reimerswaal, Tholen of Goes werd dan ook schade in kerken of kloosters aangericht. En in Sint-Maartens dijk wist de baljuw tijdig een plan van de kerkenraad tot beeldenstorm te verijde len. Wel kwam het in Goes tijdens de jaarmarkt tot ongeregeldheden. Er gingen geruchten dat Hendrik, heer van Breder- ode, in de stad gekomen was om een beel denstorm te organiseren. Toen dan het be richt van de Middelburgse beeldenstorm Goes bereikte, drong een grote menigte de kerk binnen. Het gerucht aangaande Bre- derode bleek echter vals en men wist het volk weer naar buiten te drijven zonder dat er schade was aangericht. Wel werden in de volgende nacht de beelden voor de kerk, voor het kruisbroedersklooster en op het kerkhof kapot geslagen. De beeldenstorm op het platteland Gezien het voorgaande zal het geen verwondering wekken dat het platteland van Walcheren het meest te lijden had onder de beeldenstorm. Uit Middelburg, uit Vlissingen en zelfs uit Veere, waar toch geen breking had plaatsgevonden, trok ken groepen beeldenstormers de stad uit om hun vernielingswerk voort te zetten. De Middelburgers verlieten de stad via de Seispoort en richtten verwoestingen aan in de kerken van Buttinge, Poppen- damme en de kloosters Waterlooswerve en Zoetendale. Ook de beeldenbreking in Serooskerke, Popkensburg, Schellach en het klooster Sint-Jan ten Heeren zullen we aan hen moeten toeschrijven. Bij deze rondtrekkende groep waren eveneens kerkenraadsleden betrokken. Adam Jansz., ouderling en Mels Andriesz., diaken namen samen met andere vooraanstaande Middelburgse hervormden deel aan deze actie. In Arnemuiden werden de vernie lingen niet door de Middelburgers alleen uitgevoerd. Leden van een plaatselijke hervormde kring speelden daarbij even eens een actieve rol. Zij hadden de sleutels van de kerk gekregen van Jan Ypensz., de plaatsvervanger van de Middelburgse bal juw in Arnemuiden, die ze op zijn beurt weggenomen had van de kerkmeesters. De vernielingen in de kerken van Koudekerke, Biggekerke, Zoutelande, Oud-Vlissingen en West-Souburg moeten waarschijnlijk op rekening van de Vlis- singse beeldenstormers gezet worden. Voor Oost-Souburg zijn wij dienaangaand zeker. Daar werden de Vlissingers opge- AhR JJA t Middelburg, Sint-Pieters- kathedraal, afgebroken in 1834.

Tijdschriftenbank Zeeland

Bulletin Stichting Oude Zeeuwse kerken | 2017 | | pagina 14