Vijfhonderd jaar Hervorming G.J. Lepoeter Onze stichting is vanaf de oprichting in 1976 in de ruimste zin betrokken bij het wel en wee van oude kerkgebouwen in Zee land. Het gaat over het verstrekken van voorlichting en informatie over onderhoud en instandhouding en in bepaalde gevallen - wanneer een kerkelijke gemeente daartoe niet meer in staat is - het in eigendom overnemen. Voorop staat het streven naar behoud van het gebouw voor de eredienst. Er is geen sprake van enige vorm van bemoeiing met of becommentariëring van religieuze en/of theologische aspecten van de kerkelijke gemeente. Het bulletin beoogt een veelzijdige afspiegeling van de activiteiten van de stichting te zijn en tevens het contact met donateurs en belangstellenden te onderhouden. We realiseren ons dat we ons enigszins op glad ijs begeven, maar voor deze keer maken we een uitzondering op onze bovengenoemde stelregel en betreden we het erf van de religie. De datum van 31 oktober staat bekend als Hervormingsdag. Deze dag refereert aan 31 oktober 1517, de dag dat Maarten Lu ther aan de vooravond van het hoogfeest Allerheiligen zijn spraakmakende vijfennegentig stellingen aan de deur van de slotka pel te Wittenberg bevestigd zou hebben. De gevolgen van het optreden van Luther waren verstrekkend, zodanig dat een groot aantal van onze nog bestaande kerken - en dan met name de inrichting en het interieur - in de loop van de tijd permanent gewijzigd zouden worden. De ploegschaar van de Nieuwe Leer zou in de akker van de geloofsbeleving diepe en veelal blijvend zichtbare voren trekken. Veel, heel veel is - en wordt er ook nu weer, in het speciale herdenkingsjaar 2017 - geschreven over het optreden van Maarten Luther en over de invloed daarvan op de geschiedenis. Vandaar dat we ons, als we vijf eeuwen na dato een beschouwing op papier zetten, beperken tot een beknopte en bescheiden terugblik. Onrust op kerkelijk gebied in de late Middeleeuwen We hoeven er niet aan te twijfelen of het terecht is dat Maarten Luther als de vaan deldrager van het openbaar maken van de al langere tijd in de Rooms-Katholieke Kerk heersende onrust beschouwd moet worden. En eveneens is duidelijk dat 31 oktober 1517 terecht is aangemerkt als de meest voor de hand liggende datum om formeel startpunt te zijn voor wat zou gaan heten de Reformatie, een nieuwe vorm van beleving van het christen dom. Vergelijkbaar bijvoorbeeld met de bestorming van de Bastille in Parijs op 14 juli 1789 als symbolisch beginpunt van de Franse revolutie en in ruimere zin van de sociale omwenteling in West-Europa. Het zijn voorbeelden van diep ingrijpende gebeurtenissen die betekenden dat het daarna nooit meer hetzelfde zou zijn. En die kunnen nu eenmaal niet zonder een voor iedereen vanzelfsprekend ijkpunt. Meerdere hervormers Maar Maarten Luther was niet de enige en ook niet de eerste die openlijk van zich liet horen over in de Kerk heersende mis standen. Voor een goed begrip brengen we daarom vooraf in kort bestek enkele andere bekende reformatoren voor het voetlicht. Goedwillende en doortastende mensen die - evenals Maarten Luther - geen van allen het vooropgezette plan hadden om een schisma te bewerkstel ligen. De bedoeling was om de katholieke kerk van binnenuit te hervormen. Johannes Hus, geboren circa 1369 in het Boheemse gehucht Husinec aan de grens met Beieren, internationaal de meest be kende voorloper van de Reformatie. Hus was een hoogbegaafde geleerde, die al op 29-jarige leeftijd rector magnificus van de Universiteit van Praag was. In 1398 legde hij de priestergelofte af. Hij was kritisch op misstanden binnen de Katholieke Kerk. De belangrijkste grieven die Hus aan de kaak stelde, waren de wijdverbreide koop of uitruil van ambten, corruptie, de handel in relieken en aflaten. Ondanks Portret van Maarten Luther op drieën- veertigjarige leeftijd, door Lucas Cranach de Oude, 1526, Nationalmuseum, Stockholm. (Illustra ties ontleend aan: S. Groenveld en S.B.J. Zilverberg (red. Ned. editie), De Reforma tie. De 16de-eeuwse revolutie in de kerk, Abcoude 1990.) koninklijke bescherming sprak paus Johannes XXIII (tegenpaus gedurende de periode 1410-1415) in 1412 een dwin gende banvloek over hem uit. Op 6 juli 1415 eindigde Johannes Hus zijn leven op de brandstapel. Op godsdienstig vlak was Hus' nalatenschap blijvend. Het is bekend dat Luther een groot bewonderaar van hem was. Huldrych Zwingli, geboren op 1 januari 1484 als zoon van een rijke boer in het dorp Wildhaus, was een belangrijke

Tijdschriftenbank Zeeland

Bulletin Stichting Oude Zeeuwse kerken | 2017 | | pagina 6