©n &ttmon8tp!tt>iBrt5ulripP8ft
BffmStlilof amtagpcthonti
f (fftuadefo Irypfat XQ'
9
op de hoogte waren. Hieruit blijkt tevens
dat hij zijn manifest geheel zonder overleg
met anderen had opgesteld. Pas toen
hij geen antwoord kreeg van bisschop
Hiëronymus Schulz van Brandenburg en
aartsbisschop Albrecht, maakte Luther de
stellingen bekend aan geleerde mannen
binnen en buiten Wittenberg.
Het 'aanslaan van de stellingen' op 31
oktober 1517
Wel of niet bevestigd aan de deur van de
slotkapel? Het publiekelijk bekend maken
van de stellingen door middel van het aan
slaan aan de deur van de slotkapel, zonder
een antwoord op zijn brief aan de bis
schop en de aartsbisschop af te wachten,
zou zeker als een provocatie beschouwd
zijn. Luther wilde juist provocatie en
geweld voorkomen en vertrouwde vooral
op de goede bedoelingen van Paus Leo X.
Nooit is er enige sprake geweest van een
openbare discussie over de stellingen,
wat zeker de bedoeling geweest zou zijn
van het aanslaan van de stellingen aan de
kerkdeur.
De 95 stellingen waren in het Latijn opge
steld en konden dus niet door de gewone
mensen, die voor de overgrote meerder
heid volkomen ongeletterd waren, gelezen
worden. Met andere woorden, ze waren
louter bestemd als dispuut voor theologen
en geestelijken. Trouwens, de tekst was
ook veel te uitgebreid om staande voor de
deur aandachtig te lezen.
Luther heeft zijn plaatselijke bisschop en
de aartsbisschop de tijd gegeven om te
reageren. Dat deden ze echter niet. Het
is duidelijk dat hij niet aanstuurde op een
breuk met de kerk, maar op het uit de
weg ruimen van aanwezige misstanden
en dwalingen. Wel stuurde Luther om
te beginnen op 11 november 1517 de
stellingen aan zijn vriend, prior Johannes
Lang te Erfurt, met de vraag of hij en zijn
medebroeders er hun mening over wilden
geven.
Hoe is het verhaal van het aanslaan van de
stellingen dan in de wereld gekomen? Op
veel afbeeldingen is het te zien en tot in
de twintigste eeuw werd het vrij algemeen
als feit erkend. Het is Luthers medewerker
Philipp Melanchthon geweest die er in het
voorwoord van Luthers verzamelde wer
ken melding van maakte. Hij kon er echter
geen ooggetuige van geweest zijn, want hij
was pas in 1518 in Wittenberg gekomen
en hij publiceerde het pas na Luthers over
lijden. Van de zijde van Luther kon er dus
geen weerwoord op komen. Luthers se
cretaris Georg Rörer heeft in een in 2006
ontdekte bron eveneens melding gemaakt
van het aanslaan van de stellingen.
De katholieke lutheronderzoeker Erwin
Iserloh bracht in 1961 de resultaten
van een uitgebreid onderzoek naar de
echtheid van het verhaal naar buiten. Op
grond hiervan overheerst nu bij veel theo
logen de mening dat het naar het rijk der
fabelen verwezen dient te worden.
Wittenberg
Tijdens de Zevenjarige Oorlog (1756-
1763) tussen meerdere Europese staten
werd in 1760 de slotkerk grotendeels ver
woest bij een bombardement van de stad.
De originele deur werd hierbij vernietigd.
De kerk werd echter spoedig in barokstijl
herbouwd. In 1858 werden in opdracht
van Frederik Willem IV van Pruisen
bronzen gedenkdeuren geplaatst op de
plek van de originele deur, waarop Luther
zijn stellingen vastgespijkerd zou hebben.
In de deuren is de originele Latijnse tekst
van de 95 stellingen gegraveerd. Op 10
november 1858 vond een officiële instal
latieplechtigheid plaats, exact 375 jaar na
de geboortedag van Maarten Luther.
Boven de deuren is een schild aangebracht
van Luther met de Duitse vertaling van
de Bijbel en van zijn medewerker Philipp
Melanchthon met de Augsburgse Ge
loofsbelijdenis, de belangrijkste geloofsbe
lijdenis van de lutherse kerken. In de kerk
hebben de graven van Maarten Luther en
Philipp Melanchthon met hun bronzen
grafplaten een prominente plaats gekre
gen. De slotkerk is nog steeds in gebruik
voor de Lutherse eredienst.
De bronzen deuren van de slotkapel te Wittenberg. (Foto F.G. Lindenbergh-
Lepoeter, 2014.)
Portret van Luther, titelblad van een preek gedrukt in Leipzig, 1519.
pauli ym.mitj. jiar/burd) ben teutxgjvattr £>oct>
ran tnarwium ictbrrauguflimr ju Witten#
burgt/ mie tne|ï&iilbigung cglicbtr orttcfcl
fo ym v> cm etjUdjen fcirttr aügunflifll
jugoncffm feyn/m ber geyt bcr SÓif
putarien tjn Lcypfigtg^slccn.
