Hergebruik - Nevenbestemming - Herbestemming - Sloop k.fios
26
Met zekere regelmaat worden kerken gesloten. Er kan sprake zijn van het krimpen
van de bevolking en/of een afnemend aantal kerkleden met financiële gevolgen
voor het onderhoud van een kerk, het samengaan van kerkelijke gemeenten en
parochies waardoor kerken hun functie verliezen. In veel gevallen bepalen kerken
mede, zo niet in overwegende mate, het straatbeeld van dorpen en van wijken in
steden. Vaak hebben de kerken door hun omvang of situering in een (historisch)
centrum een monumentaal voorkomen. Het verdwijnen van een kerk zal invloed
hebben op het woonmilieu van de dorpelingen en de wijkbewoners.
Initiatieven
SCEZ (Stichting Cultureel Erfgoed
Zeeland) heeft het project genaamd:
Kerk, Krimp en Kans, Impuls voor West
Zeeuwsch-Vlaanderen, in 2015 uitgevoerd.
Het blijkt dat bewoners van dorpen
gesteld zijn op de kerktoren als baken
in het landschap en het kerkgebouw
als beeldbepalend object in het dorp.
Tegelijkertijd wordt de kerk ook wel
gezien als een plaats van samenkomst voor
geloofsbeleving en daarmee verbonden
activiteiten.
Er zijn burgerlijke gemeenten die
regelmatig inventariseren hoe het is
gesteld met het voortzetten van het
gebruik van de kerken door de eigenaren/
gebruikers van de gebouwen. Aldus spelen
die gemeenten een bemiddelende rol in
het hergebruik van kerken door andere,
nieuwe kerkgenootschappen.
Wanneer het aantal kerkbezoekers afneemt
en/of het aantal gemeenteleden terugloopt
kan de gemeente/parochie overwegen om
de ruimte van de kerk gedeeltelijk anders
te benutten, een nevenbestemming te
geven. In Vlissingen wordt anno 2017
gesproken over de mogelijkheid in een
gedeelte van de Singelkerk appartementen
te creëren. De ruimte die niet voor
woondoeleinden wordt gebruikt, blijft
bestemd voor de eredienst.
Herbestemming
Een derde mogelijkheid voor behoud van
een kerk biedt herbestemming. De kerk
krijgt dan een andere functie. In Zeeland
zijn de nodige herbestemde kerken te
vinden. We noemen enkele voorbeelden
van kerkgebouwen die gedurende de
laatste jaren een nieuwe bestemming
hebben gekregen. De Gereformeerde
kerk te Nieuwdorp is verbouwd tot
appartementengebouw. In de naoorlogse
Hervormde kerk te Zuidzande is nu
het restaurant Céleste gevestigd. De
Gereformeerde kerk te Zaamslag is
omgevormd tot de concertzaal 'Het
Podium', annex brasserie. Hierbij is
gekozen voor het behoud van een aantal
waardevolle elementen. Ook katholieke
kerken ontkomen soms niet aan de
noodzaak tot herbestemming. Zo staat in
Yerseke de voormalige rooms-katholieke
Yerseke, rooms-katholieke Sint Anna Kerk uit 1894, nu omgevormd tot trouw- en vergaderlocatie en Bed Breakfast. (Foto T. Lepoeter-Boes, alle
andere foto's L.M. van der Gouwe.)