28 rendement om het gebouw overeind te houden? RCE (Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed) adviseert dan ook om een hergebruik zo breed mogelijk te onderzoeken en hiervoor gebruik te maken van de mogelijkheden tot subsidie voor het doen van haalbaarheidsonderzoek voor herbestemming van monumenten. Het onderzoek kan gericht zijn op een concrete functie maar kan ook een meer oriënterend karakter hebben, waarbij onderzocht wordt welke mogelijke functies het meest passend en haalbaar zijn in relatie tot de aanwezige monumentale waarden. Tevens kan gedacht worden aan de de subsidieregeling van de provincie Zeeland in verband met restauratie van rijksmonumenten en aan de instandhoudingssubsidie*, regionale en nationale fondsen en financiële mogelijkheden, die samenhangen met een toekomstig gebruik. RCE adviseert tevens een oriëntatiegesprek over financiering bij het Nationale Restauratie Fonds. In Friesland is in 2012 in opdracht van de provincie een inventarisatie van herbestemde kerken verricht. Het doel van de opdracht was ideeën en inspiratie voor hergebruik van vrijkomende kerkgebouwen te stimuleren. Uitgangspunt was de verwachting dat in de tien jaar na 2012 een honderdtal kerkgebouwen hun kerkelijke functie zouden verliezen. Kerkgebouwen waren onder meer herbestemd tot: bloemenwinkel, museum, kantoor, bedrijfsverzamelgebouw (meest op watertechnologisch terrein), kinderopvang en dagopvang van mensen met een beperking, appartementen, buurthuis, regionaal theater, rouw- trouw accommodatie, galerie, logement, dorpshuis, museumkerk, bar-dancing, zeilschool. Rol van de overheid De plaatselijke overheid heeft ook een rol in het proces van herbestemming, toch zeker als het betreft herbestemming van (rijks)monumenten. Gemeenten zouden kunnen besluiten zichzelf de verplichting op te leggen bij voorrang leegstaande (rijks) monumenten als vestigingsplaats aan te wijzen voor gemeentelijke diensten of organisaties, die uitsluitend of nagenoeg uitsluitend voor gemeenten werkzaam zijn. Een dergelijke verplichting houdt in een politieke keuze, te maken door de gemeenteraad. Daarnaast geldt dat de diensten van gemeenten (cultuur, wonen, recreatie, sociale zaken) een overzicht hebben waaraan op het platteland dan wel in de wijken van steden behoefte bestaat en in overleg met de voorzitters van dorpsraden zouden de beleidsambtenaren van de gemeenten kunnen aangeven welk (rijks)monument de voorkeur verdient voor het onderbrengen van een dienst. Dan kan dus hergebruik, nevenbestemming of herbestemming van een (rijks)monument aan de orde komen. Een spreiding van diensten is gelet op de communicatiemiddelen die thans in gebruik zijn, geen bezwaar. De spreiding van diensten over kernen/ wijken in een gemeente helpt het gevoel van samenhorigheid in die gemeenten te ondersteunen. Als hergebruik, nevenbestemming en herbestemming niet tot de mogelijkheden behoren, resteert enkel nog sloop. Sloop van een kerk is een kostbare aangelegenheid. Voor rijksmonumenten dient een sloopvergunning bij de burgerlijke gemeente te worden aangevraagd. De gemeente zal op haar beurt RCE advies vragen. De gemeente zal de vergunning alleen verlenen als het belang van de monumentenzorg zich daartegen niet verzet. Bij gedeeltelijke sloop of ingrijpende verbouwing van een rijksmonument weegt in de belangenafweging mee dat niemand gebaat is bij leegstand en verval. Eigentijds gebruik van een monument moet (soms met wat creativiteit) mogelijk blijven. Welke rol de Erfgoedwet, die sinds medio 2016 van kracht is, op het proces van gebruik en bestemming De vroegere Gereformeerde kerk te Zaamslag huisvest tegenwoordig een concertzaal annex brasserie.

Tijdschriftenbank Zeeland

Bulletin Stichting Oude Zeeuwse kerken | 2017 | | pagina 28