28
rendement om het gebouw overeind te
houden?
RCE (Rijksdienst voor Cultureel
Erfgoed) adviseert dan ook om een
hergebruik zo breed mogelijk te
onderzoeken en hiervoor gebruik
te maken van de mogelijkheden
tot subsidie voor het doen van
haalbaarheidsonderzoek voor
herbestemming van monumenten.
Het onderzoek kan gericht zijn op een
concrete functie maar kan ook een
meer oriënterend karakter hebben,
waarbij onderzocht wordt welke
mogelijke functies het meest passend en
haalbaar zijn in relatie tot de aanwezige
monumentale waarden.
Tevens kan gedacht worden aan de
de subsidieregeling van de provincie
Zeeland in verband met restauratie
van rijksmonumenten en aan de
instandhoudingssubsidie*, regionale
en nationale fondsen en financiële
mogelijkheden, die samenhangen met een
toekomstig gebruik. RCE adviseert tevens
een oriëntatiegesprek over financiering bij
het Nationale Restauratie Fonds.
In Friesland is in 2012 in opdracht
van de provincie een inventarisatie
van herbestemde kerken verricht.
Het doel van de opdracht was ideeën
en inspiratie voor hergebruik van
vrijkomende kerkgebouwen te stimuleren.
Uitgangspunt was de verwachting dat
in de tien jaar na 2012 een honderdtal
kerkgebouwen hun kerkelijke functie
zouden verliezen. Kerkgebouwen
waren onder meer herbestemd tot:
bloemenwinkel, museum, kantoor,
bedrijfsverzamelgebouw (meest
op watertechnologisch terrein),
kinderopvang en dagopvang van mensen
met een beperking, appartementen,
buurthuis, regionaal theater, rouw-
trouw accommodatie, galerie, logement,
dorpshuis, museumkerk, bar-dancing,
zeilschool.
Rol van de overheid
De plaatselijke overheid heeft ook een rol
in het proces van herbestemming, toch
zeker als het betreft herbestemming van
(rijks)monumenten. Gemeenten zouden
kunnen besluiten zichzelf de verplichting
op te leggen bij voorrang leegstaande
(rijks) monumenten als vestigingsplaats
aan te wijzen voor gemeentelijke
diensten of organisaties, die uitsluitend
of nagenoeg uitsluitend voor gemeenten
werkzaam zijn. Een dergelijke verplichting
houdt in een politieke keuze, te maken
door de gemeenteraad.
Daarnaast geldt dat de diensten van
gemeenten (cultuur, wonen, recreatie,
sociale zaken) een overzicht hebben
waaraan op het platteland dan wel in
de wijken van steden behoefte bestaat
en in overleg met de voorzitters van
dorpsraden zouden de beleidsambtenaren
van de gemeenten kunnen aangeven
welk (rijks)monument de voorkeur
verdient voor het onderbrengen van
een dienst. Dan kan dus hergebruik,
nevenbestemming of herbestemming
van een (rijks)monument aan de orde
komen. Een spreiding van diensten is
gelet op de communicatiemiddelen die
thans in gebruik zijn, geen bezwaar. De
spreiding van diensten over kernen/
wijken in een gemeente helpt het gevoel
van samenhorigheid in die gemeenten te
ondersteunen.
Als hergebruik, nevenbestemming en
herbestemming niet tot de mogelijkheden
behoren, resteert enkel nog sloop.
Sloop van een kerk is een kostbare
aangelegenheid. Voor rijksmonumenten
dient een sloopvergunning bij de
burgerlijke gemeente te worden
aangevraagd. De gemeente zal op haar
beurt RCE advies vragen. De gemeente
zal de vergunning alleen verlenen als het
belang van de monumentenzorg zich
daartegen niet verzet.
Bij gedeeltelijke sloop of ingrijpende
verbouwing van een rijksmonument weegt
in de belangenafweging mee dat niemand
gebaat is bij leegstand en verval. Eigentijds
gebruik van een monument moet (soms
met wat creativiteit) mogelijk blijven.
Welke rol de Erfgoedwet, die sinds
medio 2016 van kracht is, op het
proces van gebruik en bestemming
De vroegere Gereformeerde kerk te Zaamslag huisvest tegenwoordig een concertzaal annex
brasserie.