'MZZgb
Even voorstellen
Een Koptisch-Orthodoxe kerk in Zeeland
te water ging, zou men kunnen denken
aan verdrinking. Men had soms een eigen
haven, was betrokken bij de haringvangst
en zoutwinning en doorkruiste voor zaken
en krijg met grote regelmaat de Zeeuwse
delta. In ieder geval was fysieke nabijheid
tussen mannen voor de middeleeuwer niet
vreemd.
Noten
1Guus van Breugel is heraldicus bij het CB G
Centrum voor familiegeschiedenis te Den
Haag. Dit artikel is een bewerking van de
eerdere publicatie over de vondst in Gen.
magazine, tijdschrift voor familiegeschiede
nis, 2016, nr. 1.
2. Het fragment is afkomstig uit de voorloper
van de huidige kerk die in 1832 door brand
verwoest werd.
3. Het voeren van het volledige wapen door
dames kwam meer voor in het Duitse taal
gebied.
4. In de heraldiek worden links en rechts op
zettelijk met elkaar verwisseld. De traditie
wil dat het schild beschreven wordt als was
men de wapenvoerder, staand achter zijn
schild.
5. Er zijn delen die door de tijd heen stabiel
blijven, 'sterk' zijn. Heraldische kleuren
(rood, blauw, groen, zwart) en metalen
(goud, zilver) zijn als het ware vergelijkbaar
met stabiele medeklinkers. Vormen echter,
laten zich soms, net als bij het gesproken
woord, gemakkelijker verbuigen, verzachten
of zelfs inslikken. Strikt taalkundig gezien
heeft spelling niets te maken met taal. Ik
bedoel hier dus taal in brede zin, waarbij
men zelfs aan typografie kan denken. De
manier waarop wapenfiguren zijn gestileerd
doet denken aan de manier waarop letters
afleesbaar moeten zijn en contrast moeten
oproepen.
6. CBG Familiewapens (www.cbgfamiliewa-
pens.nl) is een deelproduct van het CBG
Centrum voor familiegeschiedenis.
7. A. van Steensel, Edelen in Zeeland, macht,
rijkdom en status in een laatmiddeleeuwse
satnenleving (Hilversum 2010). Anthonys'
jongere broeder Hendrik was toen waar
schijnlijk al overleden.
8. Een waterscheiding tussen adel en niet-adel
is voor deze periode moeilijk te trekken.
Avezoete kwam uit een aristocratisch milieu.
Noot van de redactie: Als aanvulling op het ar
tikel kan nog opgemerkt worden dat de Van der
Maelstedes bezittingen hadden bij Hulst, maar
dat hun belangen in Zuid-Beveland aanzienlijk
groter waren. Hun vestiging in Zuid-Beveland
dateert uit de twaalfde eeuw (mogelijk al iets
vroeger). In 1246 was Wolfert van de Maelstedc
stichter van het klooster Jeruzalem bij Bieze-
linge.
Opmerkelijk is het feit dat de kastelen Bruelis
en Maelstede bij Kapelle op nauwelijks enkele
honderden meters van elkaar gesitueerd waren.
Op 14 december jl. ben ik toegetreden tot de redactie van het Bulletin van de Stich
ting Oude Zeeuwse Kerken, kortweg SOZK. De stichting is in 1976 opgericht en
sinds 1997 is in het Bulletin de rubriek 'Bouwkundige onderwerpen' verschenen.
In april 1997 schreef Maarten van Doorn de eerste bijdrage, over gotische kerkven
sters. In november 2009 nam Frans Rothuizen zijn taak over en zijn er vanaf die tijd
nog vele bijdragen geschreven. Nu Frans is gestopt, is mij gevraagd 'het stokje over
te nemen'. U zult zich afvragen, wie is die Kees de Jonge?
Ik ben in 1964 geboren in 's-Heerenhoek
als zoon van een timmerman. Op mijn
tiende zijn we verhuisd naar Goes, waar
ik nog steeds woon met mijn vrouw en
drie kinderen (waarvan inmiddels twee
studerend en op kamers). Na de opleiding
bouwkunde op de Hogeschool Zeeland
en na mijn militaire diensttijd, ben ik
gaan werken. Hierna heb ik nog een aan
tal jaren de opleiding tot bouwmanager
gevolgd en ook het diploma behaald. De
restauratie heeft mijn bijzondere interesse,
daar heb ik mij dan ook in gespeciali
seerd. Qua bureaus heb ik mijn carrière
doorlopen bij het Architectenbureau van
Maarten van Doorn, wat later fuseerde
met Rothuizen Architecten Stedenbouw
kundigen. Bij dit laatste bureau ben ik
nog steeds werkzaam, al ben ik een aantal
jaren werkzaam geweest bij Architecten
bureau Fierloos en een jaar bij Bravenboer
Scheers, het huidige Ingenieursbureau
Sweco. Omdat Rothuizen Architecten
Stedenbouwkundigen zon 15 jaar geleden
een aparte afdeling heeft opgericht voor
de restauratie ben ik daar zeg maar 'op het
nest' teruggekeerd.
De SOZK ken ik al heel lang. Zo begeleid
ik onder andere het onderhoud van de
kerken van de stichting, maar heb ik ook
de directie gevoerd voor de restauratie van
de Nieuwe Kerk in Zierikzee. Het doel
van de stichting, het bevorderen van de
belangstelling voor Zeeuwse historische
kerkgebouwen en de instandhouding
Kees de Jonge
ervan, kan ik alleen maar toejuichen.
Gezien de ontwikkelingen in de provin
cie verdient het in stand houden van de
kerkgebouwen de volle aandacht. Veel
kerken zullen in de toekomst door ver
grijzing en ontkerkelijking immers leeg
komen te staan. Indien er geen nieuwe
bestemming voor deze gebouwen kan
worden gevonden dreigt er sloop en dus
kaalslag. Ik moet er niet aan denken wat
dit betekent in het Zeeuwse landschap en
voor de beleving van bijvoorbeeld de oude
dorpskernen.
Dat is ook de reden dat ik in de vorm van
vrijwilligerswerk als bouwkundig adviseur
al vele jaren betrokken ben bij de Boerde
rijenstichting Zeeland. Ook onze traditio
nele agrarisch bebouwing gaat teloor.
Ik hoop dan ook dat ik met mijn toekom
stige bijdragen, een steentje bij kan dragen
voor het besef hoe bijzonder ons erfgoed
is. Daarbij zult u mij niet betrappen op
hoogstaand proza, ik ken mijn tekortko
mingen. Gelukkig hebben we de spellings
controle nog!
GJ. Lepoeter
Eén van de oudste christelijke kerken in de wereld is de Koptisch-Orthodoxe Kerk.
Gedurende de laatste vijftig jaar is gaandeweg door - voornamelijk uit Egypte -
uitgeweken leden van deze Kerk een bestaan in Nederland opgebouwd. Dit is de
oorzaak van een geleidelijke vorming van parochies, die in hoofdzaak een regionale
functie hebben. In 2013 is een bisdom Nederland gesticht. De zetel van het bisdom
bevindt zich in Amsterdam, waar de Heilige Maagd Mariakerk dienst doet als
kathedraal van de bisschop.
Enkele jaren geleden heeft de Kerk zich gevestigd in Kapelle om hiermee de leden
in Zuidwest Nederland in een eigen parochie onder te brengen. Uitermate positief
is het dat een ten gevolge van het samengaan van twee kerkelijke gemeenten over
tollig geworden kerkgebouw op deze manier snel een passende bestemming heeft
gekregen.
De vestiging van de Koptisch-Orthodoxe Kerk in onze regio, werkzaam vanuit
oude en rijke tradities en met een grote mate van openheid naar de kerkelijke ge
meenten en de bevolking in de omgeving, is te beschouwen als een onverwachte
vergroting van de pluriformiteit en een verrijking voor het kerkelijk erf in Zeeland.
Ontstaan en geschiedenis van de Kerk
De Koptisch-Orthodoxe Kerk is een van
de Oriëntaals-orthodoxe kerken. Zij is de
nationale christelijke kerk van Egypte.
Na de verovering van Egypte door de isla
mitische Arabieren halverwege de zevende
eeuw werd kopten (een verbastering van
het Griekse woord voor Egypte: Aigyp-
tiosde naam voor de inheemse christenen
van het land.
Kopten waren en zijn de originele bewo
ners van Egypte; de afstammelingen van
de bevolking in de periode van de farao's,
nauw verbonden met het land van de
piramides. Het feit dat bij de komst van
de moslims het grootste deel van de bevol
king christelijk was, betekent dat het me
rendeel van de tegenwoordige Egyptische
moslims van deze christenen afstamt. Zij
zijn in hoofdzaak door gemengde huwelij
ken en vanwege betere kansen op werk tot
de islam overgegaan. De Koptische iden
titeit is dus gevormd door een historische
achtergrond die een mengelmoes is van
faraonische, Egyptische, Arabische, chris
telijke en Koptische invloeden.
Bij de kopten staat het onderwijs op een
hoog peil en er zijn onder hen meer intel
lectuelen dan het gemiddelde voor Egyp
te, maar bij benoemingen op hoge posities
genieten moslims veruit de voorkeur. Dit
heeft te maken met het feit dat de kopten
in Egypte worden gediscrimineerd en
achtergesteld.
De kopten beroepen zich erop te steunen
op de nalatenschap van de evangelist Sint
Marcus, die afkomstig was uit Cyrene in
Pentapolis, het westelijk deel van Libië
en als eerste bisschop van Alexandrië als
de grondlegger van het christendom in
Egypte wordt beschouwd.
Het aantal kopten
Niemand weet precies hoeveel kopten er
zijn. De schattingen hierover lopen sterk
uiteen. De moeilijkheid in het berekenen
van bevolkingsaantallen is dat niet overal
in Egypte betrouwbare bevolkingsregis
ters worden bijgehouden. Daarnaast is
de Koptische kerk niet bereid aantallen
bekend te maken omdat men er op be
dacht is dat dit bepaalde consequenties
zou kunnen hebben. In vergelijking met
de moslimbevolking neemt het aantal
kopten af. Een belangrijk deel van de
moslimbevolking doet weinig of niets aan
geboortebeperking, terwijl veel (hoger
opgeleide) kopten kleine gezinnen heb
ben. Ook emigreren veel kopten naar
westerse landen. Ongeveer twee miljoen
kopten wonen nu in Europa, Australië en
Noord-Amerika.
Een groot deel van de naar een ruwe schat
ting twaalf tot vijftien miljoen in Egypte
levende kopten woont in de steden van
Opper-Egypte. Een kleine minderheid
van circa 200.000 kopten behoort tot de
Koptisch-katholieke Kerk, die geünieerd
is met de Rooms-katholieke Kerk. Daar
naast werd in 1957, onder invloed van
Amerikaanse predikanten, de Koptisch-
evangelische Kerk gesticht. Deze gemeen
schap heeft zich snel uitgebreid en telt nu
circa twee miljoen gelovigen.
Voor het overige behoren de kopten tot
de onafhankelijke Koptisch-Orthodoxe
Kerk. Aan het hoofd hiervan staat, als
118de patriarch vanaf Sint Marcus, sinds
18 november 2012 Paus Tawadros II. De
Heilige Synode wordt gevormd door 127
De St. Mark Kathedraal te Cairo, zetel van de Koptisch-Orthodoxe Kerk,
tijdens een door paus Tawadros II geleide paasdienst. (Internet, wikipe-
dia: Saint Mark's Coptic Orthodox Cathedral.)
De tekst van Johannes 4:13-14 in het Koptisch en Arabisch op een kerk
in oud Cairo. (Internet, wikipedia: Koptisch-taal.)
