O
O
10
11
bidt men ter voorbereiding van en tijdens
het schilderen. Het schilderen wordt als
een heilig werk gezien, vandaar dat het
in hoofdzaak aan nonnen en monniken
wordt toevertrouwd. Als de icoon een
maal af is, wordt hij speciaal gewijd alvo
rens zijn plaats is de kerk te krijgen.
Het is belangrijk om te beseffen dat er
geen sprake is - of mag zijn - van verering
of aanbidding van de iconen. Ze zijn uit
sluitend bedoeld als hulp bij de verering.
Ze helpen de gelovige om te focussen in
gebed en de aanwezigheid van God te
ervaren.
Kopten in Nederland
Een tamelijk nieuw verschijnsel in de lan
ge geschiedenis van de Koptisch-Ortho-
doxe Kerk is het opkomen en een zich snel
uitbreiden van een diaspora. De migratie
is hoofdzakelijk op gang gekomen door de
eerder genoemde discriminatie, uitmon
dend in bedreigingen van het islamisme.
De laatste jaren wordt dit zelfs regelma
tig benadrukt door ernstig extremisme.
Daarnaast liggen er ook economische
problemen aan ten grondslag. Sinds het
begin van de jaren zestig van de twintigste
eeuw verblijven er Koptisch-Orthodoxe
christenen in Nederland. De eerste fami
lies kwamen hier om te studeren en om
betere beroepsperspectieven te vinden. In
de jaren zeventig kwamen veel studenten
tijdens hun Egyptische zomervakantie
naar Nederland voor vakantiewerk. Een
Iconen van zes van de twaalf discipelen van Jezus. (Foto T. Lepoeter-Boes.)
aantal hiervan vestigde zich definitief in
Nederland.
Als in die tijd een Koptisch-Orthodoxe
geestelijke af en toe in Nederland verbleef
nam hij de gelegenheid waar om de Hei
lige Liturgie op te dragen. In 1976 werd
ons land bezocht door bisschop Anba
Markos (inmiddels overleden), de metro
poliet van de kopten in Frankrijk. Door
hem werd hier een officiële kerkelijke
registratie opgesteld. Dit kan beschouwd
worden als de officiële oprichting als
kerkgemeenschap van de Koptische kerk
in Nederland. Vanaf die tijd werd eenmaal
in de twee maanden in een gehuurde kerk
in Amsterdam de Heilige Liturgie gecele
breerd.
In oktober 1985 slaagde men erin om aan
de Mosstraat in Amsterdam Noord een
leegstaand kerkgebouw te kopen. Als Kerk
van de Heilige Maagd Maria werd dit de
eerste definitieve vestigingsplaats in ons
land. In de jaren die volgden werden paro
chies gevestigd in Den Haag, Eindhoven,
Utrecht, Leeuwarden, Assen en Enschede.
Sinds eindjaren negentig werken de Kop
tische parochies in Nederland samen met
andere christelijke gemeenschappen. In
2005 traden ze toe tot de Raad van Ker
ken in Nederland.
De Koptische gemeenschap in Nederland
bestond in 2010 uit ongeveer 6.000 leden.
Als belangrijke stap werd in 2013 het
Bisdom Nederland ingesteld. Bisschop
Icoon van de doop van Jezus in de Jordaan Schilderij van het laatste avondmaal, centraal boven het middendeel van de iconostase.
door Johannes de Doper. Aan de bovenzijde de (Foto T. Lepoeter-Boes.)
duif als symbool van de neerdalende Heilige
Geest. (Foto T. Lepoeter-Boes.)
De door een gordijn afgesloten doorgang naar de altaarruimte. (Foto T. Lepoeter-Boes.)
Anba Arseny (Arsenious el Baramousy,
Suez 10 oktober 1951), die al vanaf 1985
in Nederland werkzaam was, werd door
de bisschopswijding in de St. Mark Kathe
draal te Cairo door paus Tawadros II op
16 juni 2013 de eerste bisschop van het
nieuwe bisdom. Zijn intronisatie vond
plaats op 27 juni 2013 te Amsterdam.2' In
ons land zijn momenteel twaalf priesters
werkzaam.
Sinds kort beschikt de Koptisch-Or
thodoxe Kerk in ons land ook over een
bescheiden kloostergemeenschap. In 2015
werd het in 2011 door de Paters Maristen
wegens vergrijzing gesloten Huize Loreto
in het Gelderse Lievelde hiervoor als huis
vesting aangekocht. De eerste drie mon
niken hebben er begin 2016 hun intrek
genomen.
Kapelle, de achtste parochie
In 2011 kwam onder de paraplu van de
Protestantse Kerk in Nederland (PKN)
een fusie tot stand tussen de Hervormde
gemeente Biezelinge-Eversdijk en de Ge
reformeerde Kerk Kapelle. Dit betekende
de vorming van de Protestantse Gemeente
Kapelle-Biezelinge-Eversdijk. Als huis
vesting voor de nieuwe gemeente werd
het kerkgebouw te Biezelinge uitgebreid
en van een nieuwe inrichting voorzien.
Onder de naam Mozeskerk nam de nieuw
gevormde gemeente het gebouw in sep
tember 2013 in gebruik. Dit betekende
dat het kerkgebouw van de Gerefor
meerde Kerk aan de Biezelingsestraat 67
te Kapelle vanaf dit tijdstip overtollig
geworden was.
Voor de Koptische gemeenschap in het
zuidwesten van ons land was het na een
periode van samenkomsten in tijdelijke
onderkomens en een vergeefse zoektocht
naar een geschikte vestigingsplaats in
Middelburg en Vlissingen een uitgelezen
kans. Het uit 1916 daterende kerkgebouw
in Kapelle heeft de juiste omvang, geen
achterstallig onderhoud, is goed bereik
baar en in de regio gunstig gesitueerd. De
koopovereenkomst was snel gesloten en
op 30 december 2013 werd er de eerste
kerkdienst gehouden, al kon de definitieve
inrichting pas in een latere fase worden
gerealiseerd.
Een bijzonderheid aan de kerk in Kapelle
maakte het extra aantrekkelijk om juist
deze kerk te kopen. De kerk staat aan de
Biezelingsestraat, de oude noord-zuid lo
pende verbindingsweg tussen de woonker
nen Kapelle en Biezelinge. Dit betekent
dat de lengterichting van de haaks op de
straat gebouwde kerk automatisch oost
west is. Daardoor konden ingrijpende
verbouwingen achterwege blijven, want in
de Koptisch-Orthodoxe Kerk behoort het
altaar nog altijd (zoals vroeger ook in de
Rooms-Katholieke Kerk) op het oosten
gericht te zijn. Mooi voorbeeld van de in
stand gehouden orthodoxie!
De openingsdienst op maandag 30 de
cember 2013 - vanaf dat tijdstip is het
kerkgebouw officieel de Heilige Maria
en Sint Arsenius Kerk - werd geleid door
bisschop Anba Arseny. Aan de kerk in
Kapelle is nog geen vaste priester verbon
den, vandaar dat de diensten afwisselend
worden geleid door priesters van de paro
chies in Den Haag en Eindhoven. Dit is
ook de reden dat de diensten plaatsvinden
niet op zondag maar op zaterdag en wel
op de eerste en derde zaterdag van de
maand. Als kanselbijbel doet de Bijbel in
het Arabisch dienst. Voor bijbellezingen
in het Nederlands wordt gebruik gemaakt
van de vertaling 1951 van het Nederlands
Bijbelgenootschap. De liturgie, die een be
langrijk aantal overeenkomsten vertoont
met de liturgie van de Rooms-katholieke
Kerk, is in drie talen, Arabisch, Koptisch
en Nederlands.3'
Zoals de gerichtheid van het altaar op het
oosten de instandhouding van de aloude
orthodoxie benadrukt, geldt dat ook voor
de altaardienst. Voor de gelovigen wordt
het zicht op het altaar tijdens de eredienst
verhinderd door de aanwezigheid van de
iconostase. Alleen aan de priester en zijn
helpers is het toegestaan om de altaar
ruimte te betreden.
De Kerk volgt de geloofsbelijdenis zo
als die door de eerste drie concilies is
goedgekeurd en kent de volgende zeven
sacramenten: Doopsel, Vormsel, Biecht,
Heilige Communie, Ziekenzalving, Hu
welijk en Heilige Eucharistie. Het vasten,
dat gedurende meerdere perioden in het
jaar plaatsvindt, is een belangrijke vorm
van belijdenis.
Dinsdag 5 mei 2015 (volgens de Kopti
sche tijdrekening 27 Baramouda 1731)
was een hoogtijdag in de nog jonge ge-
