24
25
doord. Ook kleinere werkzaamheden
zijn aan de orde gekomen. Straatwerk
is opnieuw gelegd en de waterput tegen
de voorgevel van de kerk is weer in ere
hersteld. Houtwormaantastingen in de
kap zijn behandeld en ook het klankbord
van de preekstoel is aangepakt. Tijdens
het afhakken van de losse schollen van het
stucwerk bleek al snel wat de oorzaak was.
Door vocht en zouten bleken de oude ij
zeren leidingen van het elektra te roesten.
Door oxidatie zet het ijzer uit en drukt
dus het stucwerk kapot.
Detailfoto van een
hoek van de lijst van
de dakruiter, herstel
met fiberglas (de
staven zijn op de foto
zichtbaar), de lijst
wordt omkist en aan
gegoten met epoxy.
Naast het onderhoud aan de kerk speelde
nog een ander onderwerp: de verwarming.
In het voorjaar werden de oude wandka-
chels afgekeurd. Deze gasgestookte ka
cheltjes onder de ramen werden afgekop
peld en verwijderd. Grote vraag was hoe
deze kacheltjes vervangen moesten wor
den. Het eerste idee of, zo u wilt de eerste
reactie, was om dit doen door het plaatsen
van een cv-ketel met radiatoren. Gezien de
huidige discussie over gasloos bouwen had
dit echter niet meteen de voorkeur van de
Stichting. Aan Climatic Design Consult
(CDC) werd om een advies gevraagd. De
volgende mogelijke alternatieven voor
de voorgestelde radiatorverwarming zijn
door CDC onderzocht:
Luchtver warm ing
convectoren;
laagtemperatuur grootvlak stralingsver
warming (vloerverwarming);
hoogtemperatuur stralingsverwarming
verwarming nabij het lichaam als bank-
verwarming of voetverwarming (zoals
vroeger met stoof).
Foto van de kerkzaal en vloerherstel.
Comfortaspecten zijn bij kleinere kerken,
waar de mensen dicht bij grote en/of hoge
ramen met enkel glas zitten, bij de keuze
van groot belang. De lage stralingstem
peratuur van de koude glasvlakken dient
voldoende gecompenseerd te worden,
evenals koudeval bij plaatsen dicht bij de
ramen.
Een aantal mogelijkheden zijn zo de revue
gepasseerd. Om economische redenen
zou het verwarmen op gas de voorkeur
verdienen omdat daardoor een relatief
hoog comfort tegen lage kosten bereikt
kan worden. Maar het mogelijk wegvallen
van gas in de toekomst vraagt om voor
bereiding. De volgende maatregelen zijn
uiteindelijk door CDC voorgesteld:
Het plaatsen van convectoren voor
lage temperatuur met een zo groot
mogelijk stralingsvlak aangesloten op
een HR-ketel waarmee een ruimte-
temperatuur van 18 °C kan worden
gehaald, samen met een gebruiks
vriendelijke programmeerbare ruimte
thermostaat;
Om te snelle temperatuurvariatie/
aanwarming van al het hout in de kerk
hout te voorkomen, en dan met name
het orgel en de preekstoel, dient de
stooklijn ook tijdens aanwarmen in
gesteld te worden. De stooklijn moet
daarom ca. 5-10 graden hoger inge
steld worden dan normaal;
Pas na 15-20 jaar (einde levensduur
ketel en einde gaslevering door wet
geving) wordt geadviseerd de gasge
stookte ketel te vervangen door een
warmtepomp op buitenlucht. Deze
warmtepomp levert dan net voldoen
de vermogen om de kerk vorstvrij te
houden en de binnen temperatuur tij
dens bijvoorbeeld voorstellingen 8-10
graden hoger te houden dan buiten;
Om in de aanvullende warmtebe
hoefte te voorzien t.z.t. een beperkt
aantal regelbare elektrische stralers aan
balken of vrijhangend te plaatsen;
De kerkzaal dient op een basistem-
peratuur van ca. 8 a 10 °C te worden
gehouden (dit kan in de toekomst
met de warmtepomp) en stel de tem
peratuur tijdens bijeenkomsten in op
maximaal 18 °C;
Om warmteverlies te beperken dienen
de grootste openingen in het plafond
met een geschikt materiaal dichtgezet
te worden (bijvoorbeeld tochtband)
en het luik naar de kap dient voorzien
te worden van eenvoudig tochtband;
De glaslouvres in de kerkvensters
dienen weer goed gangbaar en ge
bruiksvriendelijk te worden gemaakt
zodat deze voortaan voor de ventilatie
tijdens bijeenkomsten kunnen zorgen.
Buiten gebruikstijd dienen deze lou
vres gesloten te zijn.
Afgaande op dit advies is besloten om een
cv-ketel in de bergruimte van de consisto
rie te plaatsen. Daarbij is het nog zaak om
een geschikt leidingtracé via bijvoorbeeld
het plafond van de consistorie aan te leg
gen. Een en ander zal in overleg met de
installateur en op locatie bekeken moeten
worden. Ook zal nog onderzocht moeten
worden of het mogelijk is om op een nette
wijze isolatie aan te brengen op de wanden
achter de convectoren (vanuit de kerkzaal
niet zichtbaar).
Komende maanden zal dit alles uitge
voerd worden zodat de bezoekers er in de
komende, koudere periode, warm bij kun
nen zitten.
In Bulletin nr. 68 van augustus 2013
staat een artikel van de hand van Leendert
van de Gouwe, getiteld Feestelijke bijeen
komst vanwege restauratie dakruiter van
het kerkje van Waterlandkerkje.
Afgekapt stucwerk met roestende elektraleidingen.
Foto van de dicht te zetten sparing van de oude gevelkachels.
