De Oostkerk als baken
11
Al ruim 350 jaar is de Oostkerk met haar lantaarn een vertrouwd en iconisch beeld
in de skyline van Middelburg. De Oostkerk fungeerde letterlijk als baken aan het
einde van het lange havenkanaal, waarop de thuisvarende schepen uit de Oost en
de West zich konden richten. Dat baken was een symbool voor de groei en welvaart
van Middelburg. Een baken dat storm, bliksem en zelfs oorlogsgeweld op won
derlijke wijze heeft doorstaan. Dit in tegenstelling tot vele andere monumentale
gebouwen in de binnenstad van Middelburg, die vooral door een Duits bombarde
ment op 17 mei 1940 verloren zijn gegaan.
Verleden en heden
De Oostkerk is een achthoekige koepel
kerk, gebouwd in de bloeiperiode van de
Gouden Eeuw. Er is ruim twintig jaar aan
gewerkt. Tussen 1648 en 1667 verrees dit
majestueuze bouwwerk in classicistisch-
barokke stijl aan de oostzijde van het
centrum van Middelburg. Met name de
ornamenten aan de buitenkant staan bol
van renaissance-symboliek, opmerkelijk
voor een gebouw dat speciaal is gebouwd
voor de protestantse eredienst. De rijke
versieringen zijn ook aangebracht om
uiting te geven aan het zelfbewustzijn van
de machtige handelsstad Middelburg - na
Amsterdam in die tijd de belangrijkste
VOC-stad. De religieuze macht en de
economische en politieke macht vielen
indertijd grotendeels samen.
Op 6 januari 2017 werd de laatste protes
tantse eredienst in de Oostkerk gehouden.
Daarna ging de kerk voorgoed dicht.
Wat eens het kloppend hart was van een
geloofsgemeenschap, stond nu eenzaam
weg te kwijnen. Bovendien dreigde dit
belangrijke culturele en religieuze erfgoed,
dat is opgenomen in de lijst van top 100
rijksmonumenten, in verval te raken.
Gelukkig kon De Protestantse Gemeente
Middelburg de kerk bijna een jaar geleden
- op 24 november 2018 - overdragen aan
de Stichting Monumenten Bezit (SMB),
een landelijke instelling die zich inzet voor
het behoud van cultureel erfgoed. Op dit
moment bestaat de portefeuille van SMB
uit dertig diverse objecten, waarvan vijf
in Zeeland, waaronder de Grote Kerk in
Veere en de Oostkerk.
Zowel de Protestantse Gemeente Middel
burg, de SMB als de Provincie Zeeland en
de Gemeente Middelburg hebben elk een
half miljoen euro ter beschikking gesteld
voor het onderhoud van de kerk. Dan
is het ook belangrijk om veel mensen de
mogelijkheid te bieden om in aanraking
te komen met dit belangrijke culturele
erfgoed.
Van koepelkerk tot cultuurkoepel
Op 1 december 2018 is Stichting De
Oostkerk opgericht met als doelstelling
'de organisatie van culturele en maat
schappelijke activiteiten, waarbij cultureel
erfgoed zich verbindt met actuele zaken
en hedendaagse kunstuitingen, alsmede
het creëren van een breed draagvlak voor
het bijzondere cultuurmonument en het
aantrekken van bezoekers van binnen en
buiten de regio'. Gestreefd wordt naar een
kwalitatief hoogwaardig aanbod met een
bovenregionale uitstraling, maar tevens
toegankelijk voor een breed publiek.
Sinds dit voorjaar huurt Stichting De
Oostkerk de kerk van SMB en is voort
varend te werk gegaan met de organisatie
van bijzondere concerten, rondleidingen,
lezingen en literaire activiteiten. De akoes
tiek in de Oostkerk wordt alom geroemd
en is uitermate geschikt voor uitvoeringen
van klassieke en hedendaagse muziek
met (semi-)akoestische concerten. Het
Interieur van de Oostkerk,
2009. (Foto Arend 041
Leo Hannewijk
openingsconcert van Blof in april 2019
heeft de toon gezet. Zij blijken fantasti
sche ambassadeurs. Inmiddels willen vele
bekende muziekgroepen en gezelschappen
een bijzonder concert in de intieme ambi
ance van dit historische monument geven,
van de Nederlandse Bachvereniging tot
Danny Vera.
Rondleidingen
In de zomermaanden wordt de kerk vijf
dagen per week opengesteld voor bezich
tigingen en kan vier keer per dag worden
deelgenomen aan een rondleiding. Deze
rondleidingen - die een uur duren - wor
den gegeven door een enthousiaste en des
kundige groep van (vijftig) vrijwilligers,
waarbij informatie wordt gegeven over de
bouw en geschiedenis. Via de bijzondere
dakconstructie kan de koepel worden
beklommen. Daar wacht de bezoekers een
weids uitzicht over de stad Middelburg.
Per dag ontvangt de Oostkerk in de zo
mermaanden gemiddeld 150 bezoekers.
Tevens zijn er in de zomermaanden weke
lijks orgelconcerten waarbij organisten uit
Nederland en Vlaanderen het beroemde
De Rijkere orgel bespelen.
Verhuur
De Oostkerk is ook een geliefde plaats om
bijzondere momenten te herdenken of te
