DE OPMARS VAN DE GRAUWE GORS
(Emberiza calandra L.) in O.Z. Vlaanderen
De Grauwe gors is een soort, waarvan de huidige versprei
ding voornamelijk door landbouwkundige activiteiten wordt
bepaald. In Nederland is het een typische soort van min of
meer open, extensief bewerkte cultuurgronden. Een beperkt
aantal broedt op buitendijkse of ruderale terreinen.
Over het algemeen ontbreekt de soort in het winterhalfjaar,
doch trekkende groepjes (of zingende exemplaren) kunnen al
vanaf januari/februari worden waargenomen. De meeste vogels
komen pas eind april of in mei aan. De grootste zangactivi
teit is in juni en juli.
Bij Grauwe gorzen komt veelvuldig polygamie voor. Het aan
tal vogels van iedere sexe is echter gelijk, zodat een deel
van de zingende mannetjes ongepaard blijft. Elk zingend
mannetje hoeft daarom niet zonder meer een broedgeval te
betekenen. Dezeongepaarde vogels blijven vaak tot diep in
augustus of september doorzingen zoals herhaaldelijk door
ons is vastgesteld.
In Nederland komt de Grauwe gors min of meer eilandsgewijs
voor. Plaatsen waar ze regelmatig tot broeden kwamen, en
in het algemeen nu nog broeden, zijn: het noorden van Gro
ningen en Friesland, op Ameland, in »ost-Nederlandlangs
de zuidelijke Zuiderzeekust, langs de grote rivieren, in de
Gelderse Vallei, plaatselijk in Noord-Holland en Zeeland,
in het oosten van Noord-Brabant en in Limburg (TEIXEIBA,
1979). De stand is er de laatste decennia sterk achteruit
gegaan, of, in het gunstigste geval, op hetzelfde peil ge
bleven. De intensivering van de landbouw wordt als belang
rijkste oorzaak en bedreiging gezien. Met name het steeds
vroeger maaien is funest, evenals het gebruik van herbici
den. Zeeuwsch-Vlaanderen vormt op deze algehele achteruit
gang een gelukkige uitzondering. Hier zijn ze sedert de be
ginjaren zestig sterk toegenomen. In navolgend overzicht
willen we die ontwikkeling met betrekking tot de Oostzeeuws-
vlaamse situatie wat uitgebreider documenteren.
Voor oostelijk Zeeuwsch-Vlaanderen kunnen we in de ontwik
keling twee perioden onderscheiden.
- Tot omstreeks 1955 was de soort vrijwel uitsluitend be
perkt tot het Verdronken Land van Saeftinghe. De status
was: een zeer schaarse, nog in aantal afnemende broedvo-
gel. Daarna ontbrak hij een tiental jaren in de streek.
Omstreeks 1964 wordt de streek opnieuw gekoloniseerd doch
het blijft een zeldzame soort. In de beginjaren zeventig
is er een explosieve toename tot een meer algemene status.
De in 1952 binnengedijkte Braakman vormt een verhaal apart.
Vlak na de indijking vormden de uitgestrekte akkers een
gunstig biotoop voor de Grauwe gors. SUETENS C.S. (1961)
spreken over een tiental broedvogelsDaarna ontbreekt elk
gegeven tot in de jaren zeventig wanneer blijkt dat de
168
