WINSTEN VERLIES
DE MOERSCHANS HULST
DOORM. BUISE
Winst op het ene vlak is nogal eens vaak verlies op een an
der vlak. Dit werd in de zomer van 1984 maar weer eens over
duidelijk geïllustreerd aan de Moerschans, een oud fort
(volgens de vestingkundeeen Oudnederlandse vierhoekig ge-
bastioneerde schans) in de oostelijke Linie van Hulst.
PORT MOERSCHANS.
Samen met andere forten als de Raapen Zandberg dateert dit
verdedigingswerk uit de jaren van net na de grote militaire
inundaties van 1584 (Tachtigjarige Oorlog) waarbij een zeer
groot deel van de streek voor lange tijd onder de golven
verdween. Ze werden opgeworpen langs de rand van een tamelijk
hoge dekzandrug die in die tijd waarschijnlijk nauwelijks
dras was komen te staan. Aan de andere kant lagen uitgebreide
krekenstelsels die bij eb grotendeels droog vielen maar bij
vloed werden omgetoverd in kolkende watermassa's.
De Linie zelf is van meer recente datum. In 1619 werden tij
dens een adempauze in de zich maar voortslepende oorlog,
het Twaalfjarig Bestand, de drie forten met elkaar verbon
den met de bedijking van de LangendampolderDe "Linie van
Communicatie" tussen Moerschans en de vesting Hulst dateert
van na 1645 op het eind van de oorlog. De bolwerken -
zogenaamde Redan - in de dijk tussen fort Zandberg en
fort Moerschans zijn het meest recent.
Deze zijn aangelegd net voor het uitbreken van de "Negenjari
ge Oorlog" in 1688 met Prankrijk. Meerdere malen deden de
verdedigingswerken dienst, tot ontmanteling volgde na de
Pranse tijd in het begin van de vorige eeuw. De eigendommen
werden toen door de Nederlandse Staat verkocht. Een periode
van verval trad op waarbij zowat de helft van het fort werd
afgegraven en gedeelten van de ringgracht gedempt.
De restanten, de imposante zuidoostelijke helft, vormde
door de afgelegen ligging tot in de jaren zeventig een oase
van rust, domein van plant en dier.
WANDELGEBIED.
Pas met de aanleg van de nieuwbouwwijk "Moerschans" werd het
fort enigszins ontsloten en kwam het meer in de belangstel
ling als wandelgebied. Een deel van de noordwestelijke
gracht, die grotendeels was gedempt, werd ingericht als vij
ver met plantsoen, kompleet met tamme eenden en ganzen.
De rest ervan werd voorzien van bosplantsoen. De andere
helft, nog geheel intact met gracht en twee bastions bleef
ongerept liggen, als een monument herinnerend aan onze
rijke historie, tevens een waardevol natuurgebied.
8
