1 16
INLEIDING
Het zomerseizoen van het jaar 1989 was een zeer goed Kwarteljaar. Qua
omvang zal 1989 als invasiejaar van de Kwartel niet veel onder doen
voor de Kwartel jaren 1947 en 1964. Een oplettende vogelaar, die ook in
de nachtelijke uren zijn huis regelmatig heeft verlaten voor een
veldtocht, zal dit spectaculaire gebeuren ook vast zijn ontgaan.
De schatting voor het aantal territoriumhoudende mannetjes in Nederland
voor 1989 bedraagt 8000 - 12000 ex. (Bijlsma van Dijk. 1990).
INVASIEOMVANG EN -AFKOMST
Niet alleen in Nederland werden hoge aantallen Kwartels waargenomen.
De invasie had een grote verspreidingdeze strekte zich uit van
Noord-Frankrijk tot in Midden-Zweden (mond. med. J.C. Tombal,
H. Castelijns). Over de herkomst van de Kwartel in gewone jaren bestaat
geen volledige duidelijkheid. Ringvondsten in Nederland zijn allen
afkomstig uit Spanje en Marokko, terwijl Belgische ringvondsten
afkomstig zijn uit Italië en Tunesie (Glutz von Blotzheim, 1973). Men
neemt aan dat de westeuropese populatie overwintert in de zuidelijke
steppenzone van de Sahara tussen Senegal en Sudan, in Noord-Afrika
Marokko en Tunesie en in Zuid-Europa: Spanje en Frankrijk
(Cramp Simmons 1983/ Glutz von Blotzheim, 1973).
De belangrijkste passages over de Middellandse Zee voor de
westeuropese broedvogels vinden plaats via Marokko-Spanje en
Tunesie-Sici1ie-11a 1ie (Glutz von Blotzheim 1973).
Zeer spectaculaire aantallen in West-Europa zijn waarschijnlijk
afkomstig uit het overwinteringsgebied dat zich uitstrekt over Sudan
tot en met Kenia. Deze Kwartels wagen elk voorjaar met miljoenen de
oversteek van Egypte via Kreta naar Griekenland. Vervolgens vindt er
een verdere verspreiding plaats over voornamelijk het oostelijk deel
van Europa en de Sovjet-Unie. Het zijn de klimatologische
omstandigheden in het broedgebied: wind, droogte en regen, die in het
voorjaar bepalen hoe de verspreiding over Europa verloopt
(Cramp Simmons, 1983). Ongunstige weersomstandigheden in Oost-Europa
kunnen leiden tot massale trek in westelijke richting.
KWARTEL IN BELGIE EN NEDERLAND
Het blijkt erg moeilijk te zijn om goede aantalschattingen te maken
voor de Kwartel. Een goede schatting voor het invasiejaar 1964 van het
aantal territoriumhoudende Kwartels voor Nederland in zijn totaliteit
heb ik niet kunnen vinden. De beide belgische vogelatlassen geven ook
geen aantallen op voor 1964 (Devillers 1988, VLAVICO 1989). Wel is er
dat jaar een voorjaarschatting van een paar honderdduizend paar, qlleen
in Vlaanderen (VLAVICO 1989)! Een aantal schatting op basis van roepende
mannetjes bedroeg 125.000 territoria voor heel Belgie (Glutz von
Blotzheim 1973
