BAARDMOSSEN IN OOST ZEEUWS-VLAANDEREN
Pagina
12
door Lucien Calle.
Het is een algemeen bekend gegeven dat veel soorten kortstmossen uit Nederland zijn
verdwenen door de luchtvervuiling. Andere soorten zijn dan weer erg zeldzaam
geworden (Brand et al. 1988). Een van de groepen korstmossen die bijna geheel uit
Nederland is verdwenen zijn de baardmossen (de vertegenwoordigers van het geslacht
Usnea). Het gaat hier grotendeels om epifytische (op bomen groeiende en enkel van de
lucht en regen levende) soorten. Ze zijn struikvormig of baardvormig en hangen als heel
dunne, sterk vertakte sprietjes aan een tak of de stam van een boom. Wie eens in in
streken met zuivere lucht (b.v. de bergen van Centraal-Europa) heeft rondgelopen kent
het beeld waarschijnlijk wel. Bomen zijn daar zo dicht met korstmossen begroeid dat je
de stam er niet meer doorheen kunt zien. Meer bovenin groeien dan de hangende
sliertjes van de baardmossen.
In Nederland zijn dit soort beelden al
lang verleden tijd. Dit wordt in het
algemeen toegeschreven aan het feit
dat onze contreien de laatste eeuw te
lijden hebben onder een toenemende
graad van luchtvervuiling. De eerlijkheid
gebiedt echter ook om te vermelden dat
het minder gunstige klimaat er ook voor
iets tussen zit: de meeste baardmossen
hebben immers een permanent hoge
luchtvochtigheid nodig om te kunnen
overleven.
In Oost Zeeuws-Vlaanderen is de
luchtkwaliteit zeker niet beter dan het gemiddelde voor Nederland (van Dobben 1993).
Het vermoeden rees dan ook dat baardmossen hier niet meer voor zouden komen. We
hadden er in ieder geval geen recente gegevens over.
Sinds 1994 zijn er inmiddels toch vier verschillende vondsten gedaan. Het betrof
meestal erg kleine en onopvallende exemplaren. Zelfs als je de boom en ongeveer de
plek op de stam kent valt het nog niet mee om ze tussen al die andere soorten terug te
vinden. De eerste werd ontdekt door Peter van der Hoofd uit Sluiskil, de overige door
ondergetekende.
Hieronder volgen enkele gegevens over de groeiplaats en de toestand van de baard
mossen.
deel van een takje van het baardmos op de wilg te terneuzen