Westerschelde: nu en in de toekomst. Door: Marian Langeveld 3e Westerschelde staat al honderden jaren tnder sterke invloed van menselijke ac tiviteiten. In wetenschappelijke kring bestaat al geruime tijd het vermoeden dat de in polderingen, het verdiepen van de vaargeul en het baggeren en storten van sediment, grote invloed hebben op de natuurlijke pro cessen in de Westerschelde. Met België is overeengekomen dat de Westerschelde nog verder uitgediept gaat worden ten behoeve van de bereikbaarheid van de Antwerpse havencomplex voor steeds groter wordende supertankers. Ter compensatie van het ver lies aan natuur door de verdieping van de vaarweg naar Antwerpen heeft de Vlaamse overheid geld beschikbaar gesteld voor een natuurherstelplan Westerschelde. Wat zijn nu de natuurlijke processen in de Wester schelde en wat zijn de gevolgen van het uitdiepen van de vaargeul? Het Rijksinstituut voor Kust en Zee (RIKZ) heeft van Rijkswaterstaat directie Zeeland de opdracht gekregen te onderzoeken en te on derbouwen hoe de toestand van de Wester schelde tot nu toe is veranderd en wat de oorzaken zijn. Onderstaand artikel maakt ge bruik van uitkomsten van dit onderzoek. Het getij, de drijvende kracht De Westerschelde is een estuarium, dat wil zeggen: het gedeelte van een rivier waar de invloed van het getij van de zee nog merkbaar is. Estuaria zijn van grote waarde voor de natuur omdat ze een afwisselend landschap hebben dat vooral door zijn geleidelijke overgangen, veel verschillende soorten van leven kan herber gen. Het belangrijkste kenmerk van een natuurlijk estuarium is de permanente verandering. In het spel van water en land blijven stroomgeulen, zandplaten en slikken geen dag hetzelfde. Die dynamiek hoort bij het systeem, evenals de geleidelijke overgangen tussen zoet en zout, zand en slib, diep en ondiep. ervoor dat slikken en platen beurtelings over stromen en droogvallen en het transporteert zand, slib, zaden en larven door het hele estu arium. De hoge stroomsnelheden en het transport van veel sediment door het water veroorzaken aan- zanding en aanslibbing op de ene plaats en erosie op de andere plaats. Hierdoor ontstaan typische structuren zoals meanders. Afhankelijk van de stromingen varieert het sediment in het estuarium van zeer zandig tot zeer slibrijk. Op Het Hondegat in Verdronken Land van Saeftinghe sommige zandbanken komen echte zandgolven van bijna 2 meter hoog voor, op andere plaatsen kan je gemakkelijk kniediep in de modder zak ken. De Westerschelde bouwt zijn landschapspatro nen op uit geulen, platen, gebieden met ondiep water, schorren, en slikken. De geulen zijn on derverdeeld in hoofdgeulen en nevengeulen, de schorren uit jong of volwassen, de platen en slikken in hoog, laag, slibrijk en slibarm. Teza men vormt dit alles een mozaïek vol afwisseling en geleidelijke overgangen. Hoe groter de afwis seling, hoe groter de kansen voor een rijk geschakeerde flora en fauna. De ecologie van het estuarium Het voedselweb van het estuarium is zeer com plex en bestaat uit verschillende schakels. De basis van het voedselweb zijn de producen ten: de bodemalgen op de bodem., fytoplankton in de waterkolom en hogere planten op de 9

Tijdschriftenbank Zeeland

de Steltkluut | 1998 | | pagina 9