Vleermuizen:
Het mysterie ontrafeld
Door: Vereniging voor Zoogdierkunde en Zoogdierbescherminc
Soms zie je in de avondschemering opeens
een schim voorbij schieten. Wat was dat? Je
kijkt om je heen en als je geluk hebt ontdek
je hem nog tussen de bomen tegen de open
hemel of onder een straatlantaarn. Zijn
vlucht is zo snel en grillig dat je ogen hem
nauwelijks kunnen volgen. Even plotseling
als hij gekomen was, is hij ook weer verdwe
nen. Was dat nou een vleermuis? Waar
kwam die zo plotseling vandaan en waar
gaat ze naartoe? Hoe leven deze dieren ei
genlijk?
Wat zijn vleermuizen?
Vleermuizen zijn geen vogels en het zijn ook
geen muizen. Ze vormen een aparte groep
zoogdieren, de enige zoogdieren die echt kun
nen vliegen. Dat vliegen doen ze met hun han
den. Ze hebben hele lange vingers met een
dunne (vlieg)huid ertussen, die bij de meeste
soorten via hun achterpoten doorloopt tot aan
het puntje van de staart. Deze vleugel kan als
een paraplu in- en uitgevouwen worden. Alleen
de duimen en de voeten steken buiten de vlieg-
huid uit. Door hun speciale bouw kunnen vleer
muizen niet graven en zijn ze op boomholtes,
gebouwen, grotten, e.d. aangewezen. Doordat
ze een gemakkelijk beweegbaar skelet hebben,
kunnen ze door zeer nauwe kieren (tot 1 cm)
kruipen.
In Europa leven 29 soorten vleermuizen. Daar
van zijn er 21 in Nederland gevonden. Wij den
ken dat er bijna een miljoen vleermuizen in Ne
derland leven. Zij leven zo verborgen dat wij
meestal niet meer van ze zien dan een schim in
de schemering. Alle Europese vleermuizen eten
groet hoeveelheden aan insecten (waaronder
vele schadelijke) en leveren daarmee een be
langrijke bijdrage aan het biologisch evenwicht.
Twee soorten vleermuissoorten komen vrijwel
overal in Nederland voor: de dwergvleermuis en
de laatvlieger. De dwergvleermuis is zo klein
dat hij met opgevouwen vleugels in een lucifers
doosje past. De laatvlieger is ongeveer twee
keer zo groot, met uitgespreide vleugels zo'n 40
centimeter.
Onderzoek naar echolocatie, voortplanting en
winterslaap van vleermuizen heeft een belang
rijke bijdrage geleverd aan het ontrafelen van
het mysterie van de vleermuis.
Speuren naar vleermuizen
Vleermuizen zijn altijd mysterieuze dieren ge
weest. Door hun verborgen levenswijze wisten
we weinig van ze af en onbekend maakt onbe
mind. Dankzij de moderne elektronica zijn we
de laatste jaren echter veel over hen te weten
gekomen. Het onderzoek naar het gedrag van
vleermuizen is pas goed mogelijk geworden
sinds in 1980 de vleermuisdetector op de markt
kwam. Dit elektronische apparaatje, ter grootte
van een walkman, vangt hoge geluiden op en
maakt deze voor mensen hoorbaar. Iedere
10
