4 Voorjaarsvlinder: deel 2 Tekst en tekeningen: Lucien Noens Het lijkt wel of het Oranjetipje met een houd baarheidsdatum werkt. Omstreeks 300 da gen is de uiterste houdbaarheidsdatum be reikt! In tegenstelling tot ons voedsel bv. Sardines in blikje, welke de houdbaarheids datum overschrijden veranderen in een prut achtige substantie en niet direct herkenbaar als visjes, vormt zich binnen de pophuid een complete vlinder. Moderne tijden Deze twee poppen hebben onder beschermde omstandigheden 'overwinterd'. Anders dan in de vrije natuur verpote rupsen hebben deze geen sterk wisselende temperaturen, regen, sneeuw, hagelbuien en stormen meegemaakt. De enige schokkende gebeurtenis was waar schijnlijk de natuurmarkt in Axel, waar ze te be zichtigen waren, vorig jaar. Bijna de gehele 'wachttijd' doorgebracht in een doorzichtig pen- nendoosje met enkele luchtgaatjes. De zomer hebben ze binnenshuis doorgebracht en de win termaanden in een vorstvrije, droge berging en nog vrij donker ook. De laatste week mogen ze voor het raam in de keuken wennen, poseren en uitkomen. De beide poppen treffen het maar. Lekker binnen in de keuken op de vensterbank. Niet in de felle zon door de gezakte luxaflex. Achtergrond geluiden van een wasmachine, af zuigkap, kookluchtjes en de radio op omroep Zeeland. Brengt dit alles verstoring op de ont wikkeling van de vlinder? Ik dacht het niet want de pop van 12.06.'99 begint te veranderen op 05.04.2000, dat is 298 dagen na de verpopping van de rups. De punten worden donker. Na 3 dagen wordt er een oranje vlek zichtbaar in de vleugelcontouren en de gehele pop is niet meer zo transparant. Dit is duidelijk een vlinder van het mannelijk geslacht. De antennes tekenen scherp af na 6 dagen. Er komt steeds meer kleur door de pophuid, na 7 dagen de 'Belgische vlag'. De 8ste dag: de vlinder ont waakt. Onmiddellijk na het openscheuren van de pophuid, waar de antennes zitten, kruipt de vlinder in het takje en begint de vleugels op te pompen. Na ongeveer een uur ligt er een klein 'bloedplasje' op de vensterbank. Oppompen en weer terug leeglaten van de vleugels is gelukt! De vlinder is nu vliegvlug. Chemische reactie Is de verandering in de pop naar vlinder veroor zaakt door u.v. licht, de langere dagen, hogere temperaturen, ik weet het niet zo zeker. Ik houd mij maar aan de 'houdbaarheidsdatum' van ca. 300 dagen die de oersoep' verandert in een schitterend vlindertje want uit de vrije natuur meldt Eddy dat er een mannetje Oranjetip rond vliegt in De Wilde Landen te Heikant op 10.04.2000. Binnen of buiten, het maakt niets uit. De pop van 13.06.'99 begint te verande ren op 08.04.2000, dat is precies 300 dagen na verpopping. Planten Wij zoeken het waarom bij de vlindersoort, maar misschien zit het wel in de waardplanten, of beide. Alle waardplanten van het Oranjetipje bloeien en brengen zaaddozen voort in het voorjaar. De waardplant van b.v. de Kleine vos en Dagpauwoog is de Grote brandnetel die ei genlijk het gehele groeiseizoen aanwezig is en daardoor ook diverse generaties vlinders (rupsen) voortbrengt. De rupsen hebben 'vers blad' nodig van deze beide soorten. De rupsen van het Oranjetipje hebben jonge zaaddozen nodig als voedsel, blad of stengel wordt niet ge geten. De rups en de vlinder van de St Jacobs- vlinder is giftig. De gifstof wordt uit het Jacobs- kruiskruid gehaald en blijkbaar is dit de enige plant met de 'stof' die in de rups omgezet wordt in gif. Produceert de Oranjetipjes rups ook gif stof? Op de spaarzame stoppelharen bevindt zich een helder druppeltje. Is dit giftig of is het voor eventuele belagers (vogels) een zeer vies smakend afweermiddel? Mogelijk een signaal gever voor het vrouwtje dat de plant reeds bezet is? Kannibalisme onder de rupsen, niet genoeg eten voor meerdere rupsen op dezelfde plant, of een afweermiddel tegen sluipwespen? Bulten gebeuren Op zondag 16 april worden Oranjetipjes gemeld van nabij het hockeyveld van 'Rapide' en de Zeildijk te Hulst. De Pinksterbloem staat in de slootkanten volop in bloei. Het gaat beginnen 12

Tijdschriftenbank Zeeland

de Steltkluut | 2000 | | pagina 14