4
De veenmol (Gryllotalpa gryllotalpa)
Blauwe lucht, het zonnetje schijnt. Heerlijk! En
dat eind september. De akkers worden weer
kaal. De aardappels zijn gerooid. Er staan nog
prei en kolen. Nou ja. staan... Sommigen zijn
omgevallen. Niet van de vele regen; veenmollen
zijn de daders. Je ziet ze maar zelden. Alleen in
het voorjaar maak je daar kans op. Dan wil er
wel eens een het tegelpad of het terras overste
ken of rennen ze plotseling weg van onder de
planten tijdens het wieden. In april als de akker
nog kaal is maar losgemaakt en vrij van onkruid,
kun je de gangetjes van de veenmol zien. Ze
zijn nog beter te zien als de grond door regen is
dichtgelagen en het bovenste laagje weer ge
droogd en hard geworden is. Vlak onder het op
pervlak graaft de veenmol dan zijn vingerdikke
gangen en veroorzaakt zo een duidelijk zicht
baar en kris kras door elkaar lopend patroon
van strepen losse grond.
"Als je zo'n veenmol wilt vangen, moet je een
pot ingraven aan eind van zo'n gang", is het ad
vies van een buurman. Aan het eind en halver
wege de gangen werden potten ingegraven met
de rand ongeveer gelijk aan de onderkant van
de gangen. De potten aan de uiteinden van de
gangen leverden telkens niets op. Met de potten
halverwege de gangen heb ik meerdere keren
een veenmol gevangen. Je zou je kunnen afvra
gen hoe dat komt. Het lijkt erop dat een veen
mol zijn gangen vaker gebruikt en maar af en
toe uitbreidt.
De gangetjes lopen niet allemaal vlak onder het
oppervlak. Enkele gangen heb ik uitgegraven.
Sommige gangen die oppervlakkig begonnen
gingen een heel eind de diepte in, soms zelfs
recht naar beneden.
Veenmollen worden als schadelijke insecten be
schreven in de boeken. Ze komen met name in
cultuurgebieden voor. Ze eten plantenwortels en
humus. Het schadelijke zit dan in het feit dat
planten verdrogen of omvallen, omdat hun wor
tels zijn aangetast en dat kleine plantjes worden
omgewoeld. In de buurt van het nest wordt de
bodem vrijgehouden van vegetatie, zodat alle
warmte de grond kan indringen voor de eieren
Door: Sandra Dobbelaai
en larven. Naast plantaardig voedsel eet de
veenmol ook dierlijk materiaal, zoals insecten-
larven en regenwormen.
In de buurt waar ik woon wordt altijd gewaa -
schuwd voor de veenmol. Je zou zo'n beest niet
vast kunnen pakken, want dan kan hij venijnig
steken. In de boeken is daar niets over terug t3
vinden. Het dier heeft trouwens niets om mee te
steken. Wel zou het een bruine vloeistof uit kur -
nen scheiden als afweer. Stevige kaken hee t
de veenmol wel. dus zou je eerder op moetei
passen voor een beet.
Als je er dan een in de hand hebt dan kun je
pas eens goed zien hoe mooi zo'n dier is
Roodbruin van kleur met een heel korte beha
ring, als fluweel zo zacht. De veenmol word'
ook wel een 'grote krekel met graafpoten' ge
noemd. De graafpoten vallen dan ook meteer
op. Het zijn net brede schopjes met punten er
aan, die overigens ook als roeispanen gebruik)
kunnen worden, want de veenmol kan ook
zwemmen. Verder lijkt hij op een krekel, maai
in tegenstelling tot andere krekels, leeft de
veenmol grotendeels ondergronds.
De veenmol is afgeplat gebouwd. De voor- en
achterkant van het dier vertonen overeenkom
sten. Allebei hebben ze een paar uitsteeksels of
voelsprieten. Deze gelijkenis van voor- en ach
terzijde zie je bij bodemdieren wel vaker. Zo
kunnen ze aan beide zijden hun omgeving
waarnemen zonder zich om te hoeven draaien.
Veenmollen kunnen vliegen. Al zou je dat niet
