NATUURKALENDER
het fenologische waarnemingsnetwerk van Nederland
KIJK EENS NAAR HOMMELS
Het project 'De Natuurkalender' is in 2001 van
start gegaan op initiatief van Wageningen
Universiteit en VARA's Vroege Vogels en wordt
mede mogelijk gemaakt door een aantal
organisaties en bedrijven, ledereen kan
waarnemingen doen voor dit project.
Het project probeert inzicht te krijgen in de
gevolgen van klimaatsverandering voor planten
en dieren, en hiertoe willen we zoveel mogelijk
fenologische gegevens van vogels, planten en
vlinders verzamelen. Hierbij gaat het dus om
eerste data waarop trekvogelsoorten weer terug
zijn en eerste bloeidata van planten en eerste
waarnemingen van vlinders.
Via het VARA radioprogramma Vroege Vogels
heeft men al een aantal waarnemers geworven,
en dit wil men nog verder uitbreiden.
Aan de Steltkluut is gevraagd of onze leden
deze fenologische waarnemingen ook aan de
Natuurkalender willen doorgeven. Ook
waarnemingen uit het verleden zijn welkom.
Waarnemingen kunnen via de website: www.
natuurkalender.nl doorgegeven worden. Hier
worden ze direct gevisualiseerd op een kaartje
van Nederland.
De waarnemers worden via verschillende
manieren op de hoogte houden van de
ontwikkelingen en de resultaten van De
Natuurkalender. Het VARA-radioprogramma
Vroege Vogels speelt hierin een belangrijke rol.
Vroege Vogels wordt elke zondagmorgen van
8:05 tot 10:00 op radio 1 uitgezonden en zal een
jaar lang elke week aandacht besteden aan De
Natuurkalender.
In 1994 organiseerden de KNNV en de
Nederlandse Jeugdbond voor Natuustudle
(NJN) een waarnemingsactie onder dezelfde
naam. Dat leverde toen veel gegevens over
hommels op. Door de atie te herhalen hopen we
nog meer over deze bijzondere insecten te
weten te komen.
Over hommels
Hommels zijn insecten die een grote rol spelen
bij de bestuiving van veel planten, zowel wilde
als cultuurplanten. Ze behoren tot de bijen,
hebben ook vier vleugels en leven in kolonies
van 50 tot wel 600 individuen.
Hommels verzamelen nectar en stuifmeel voor
de larven. De koningin legt de eitjes en de
werksters halen voedsel en verzorgen het
broed. De koninginnen, groter en dikker dan de
werksters (zie maatstreepjes), komen uit hun
winterrustplaats zodra het lente wordt. Hommels
kunnen hun lichaamstemperatuur van 30 tot 32
graden op peil houden. Hommels kunnen
steken, maar dat doen ze zelden, alleen in geval
van nood.
Inbrekers
Wanneer hommels niet met hun tong bij de
nectar van diepe bloemen kunnen komen, bijten
ze soms een gaatje opzij in de bloem om 'in te
breken'. Soms bezoeken ze een bloem waarbij
ze een 'buzzend' geluid maken. Dat is een
stevig trillen om het stuifmeel los te krijgen en
het daarna te verzamelen. Hommels vervoeren
het stuifmeel, dat ze tot klompjes vormen, naar
het nest. Dat doen ze in speciale korfjes in het
tweede deel van hun achterpoot. Dit deel is
glimmend en hol en omgeven door stugge, naar
binnen gebogen haren en met één centrale
haar, zodat het klompje er niet uit kan vallen.
Soorten hommels
Er zijn 6 algemene soorten hommels. Hieronder
staat een korte beschrijving en afbeelding van
de soorten. Laat u niet teveel leiden door de
namen van de hommels: de akkerhommel en de
steenhommel kunnen allebei in uw tuin
voorkomen.
Waarnemingen melden
Waarnemingen kunt via de website: http://www.
knnv.nl/hommels/invoer.htm aan ons doorgeven,
maar er is ook een leuke zoekkaart gemaakt.
U kunt deze bestellen bij KNNV, Oudegracht
237, 3511 NK Utrecht.
18
