Project "Akkerranden a la carte'
Alex Wieland
(projectcoördinator namens Stichting Het Zeeuwse Landschap)
Het inrichten van akkerranden voor natuur is
één van de meest succesvolste onderdelen van
het agrarisch natuurbeheer. Nadat de eerste
jaren door de landbouwers nog met enige
argwaan werd gekeken naar de akkerranden,
was in de daaropvolgende jaren het quotum snel
vol geboekt. Veel akkerbouwers in Zeeland
hebben tegenwoordig een fleurige akkerrand in
hun bedrijfsvoering opgenomen. Eén van de
gunstige effecten hiervan is dat de deelnemende
landbouwers veel positiever over "natuur"
denken dan in het verleden.
De akkerranden worden gefinancierd met geid
dat bestemd is voor agrarisch natuurbeheer. De
akkerranden met de mooie bloemetjes hebben
vooral de eerste jaren hoge recreatieve
waarden, na enkele jaren nemen de grassen de
overhand omdat beheer uitblijft. De
natuurwaarden in de huidige akkerranden zijn
echter niet zo hoog. Veel randen zijn te smal (3
tot 6 meter). Sommige akkerranden liggen ieder
jaar op een andere locatie (zo worden een deel
van de opgebouwde natuurwaarden jaarlijks
ondergeploegd) en een deel van de
akkerranden liggen op een geheel verkeerde
locatie (langs drukke wegen zodat de recreanten
ze goed kunnen zien, maar de dieren op rand af
komen een grote kans hebben om doodgereden
te worden). Bovendien worden de randen dicht
ingezaaid met bloemenmengsel met zaden van
meestal uitheemse planten waardoor andere
akkerflora verstikt wordt.
Tot voor kort keken veel landbouwers vooral
naar de sierwaarde en de bedekkingsgraad (hoe
dichter de vegetatie, hoe beter) van de rand.
Voor sterk bedreigde akkernatuur hebben
dergelijke randen weinig nut. Voor de Zuidelijke
Land- en Tuinbouworganisatie en Stichting Het
Zeeuwse Landschap is dit de aanleiding
geweest om in december 2001 in samenwerking
met de Provincie Zeeland, Dienst Landelijk
Gebied en Stichting Landschapsbeheer Zeeland
het project "Akkerranden a la carte" op te
starten. Het Zeeuwse Landschap levert vooral
een bijdrage in de vorm van ecologische kennis,
monitoring en rapportage, daarnaast wordt een
belangrijk deel van de projectcoördinatie
verzorgd. Het doel van het project is de
natuurwaarden van de akkerranden te
verhogen. Rode Lijsten zijn gecheckt op soorten
die op akkers (of aangrenzende biotopen) in
Zeeland voorkomen of voorkwamen en er is
gekeken of deze soorten te helpen zijn met
akkerrandenbeheer. Voor deze soorten zijn in
samenwerking met specialisten een vijftal
randen ontwikkeld waarvan verwacht wordt dat
ze een bijdrage kunnen leveren aan het behoud,
of terugkeer van de gewenste soorten. Deze
randen worden in 2003 uitgetest en uitgebreid
gemonitoord. Voor een groot deel gebeurt dit op
bestaande akkerranden die omgevormd worden.
Sommige randen worden voor de duur van het
project op een nieuwe rand uitgetest.
De volgende randen zijn ontwikkeld:
Pioniervogelrand
Vlinderrand
Patrijzen rand
Zeldzame muizenrand
Akkerflorarand
Iedere rand is gerelateerd aan een regio in
Zeeland waar de soorten voorkomen of
voorkwamen. Bijvoorbeeld een patrijzenrand
kan aangelegd worden in de gehele provincie en
een pioniervogelrand alleen op speciaal
geselecteerde kansrijke locaties. Hieronder volgt
een korte beschrijving wat iedere rand inhoud.
Pioniervogelrand
Langs kreken, inlagen en getijdegebied broeden
pioniervogels (Kluut, Bontbekplevier en
Strandplevier) soms op akkerland. De
broedresultaten zijn hier echter niet zo hoog.
Door hier op de akkers een rand braak te laten
liggen en er schelpenbankjes op aan te
brengen, zullen de vogels geneigd zijn hierop te
gaan broeden. Door de broedende vogels hier
rust te laten zal het broedresultaat hoger v;
Vlinderrand
In de huidige akkerranden staan wel planten die
aantrekkelijk zijn voor vlinders (met name de uit
Amerika afkomstig Phacelia is befaamd), maar
16