ECOLOGISCHE VERBINDING KANAALZONE
Eén van de hoofdlijnen van het natuurbeleidsplan
(1990) is de realisatie ven een ecologische
hoofdstructuur (EHS), die een samenhangende
structuur van natuurgebieden in Nederland om
vat. In de EHS is ook het krekengebied van
Zeeuws Vlaanderen als geheel opgenomen, be
staand uit duurzaam te behouden kerngebieden,
natuurontwikkelingsgebieden en te ontwikkelen/
versterken verbindingszones.
Als gevolg van voorschrijdende industriële ont
wikkelingen langs het Kanaal van Gent naar Ter-
neuzen, dreigen de migratiemogelijkheden tus
sen de kreken in oost en west Zeeuws Vlaande
ren verloren te gaan. Na de aanleg van de ha
ven- en glastuinbouwgebieden in de Axelse vlak
te, Smidschorre- en de Autrichepolder is de mo
gelijkheid voor het oversteken van het kanaal
beperkt tot een smalle open strook ten noorden
van Westdorpe. Wanneer in de toekomst het kre
kengebied weer geschikt zal zijn voor de otter, is
die verbinding tussen west en oost essentieel
voor het overleven van deze en andere soorten.
Het is daarom noodzakelijk deze strook optimaal
als ecologische verbinding in te richten.
Historische landschapsontwikkeling
Vanaf de 14® eeuw werd Zeeuws Vlaanderen
geteisterd door zware stormvloeden die veel
landverlies tot gevolg hadden. Nadat de verschil
lende stormvloeden hun tol hadden geëist, wer
den aan het eind van de 16® eeuw omvangrijke
militaire inundaties uitgevoerd om het land tegen
de Spanjaarden te kunnen verdedigen. Van de
Westdorperpolder bleef daarbij alleen de Graaf
Jansdijk over (tussen Sas van Gent en Zwarten-
hoek), die aan beide zijden in het water lag. Tij
dens het twaalfjarig bestand werd begonnen met
herbedijken, waardoor in 1620 de Autrichepolder
ontstond (568 ha) uit het geïnundeerde land van
Westdorpe. De nieuwe polder bleef verdere oor
logsinundaties bespaard. Na de vrede van Mun
ster werden de omliggende gronden definitief
herbedijkt, waarbij de nu nog aanwezige Molen
kreek en de Canisvlietsche Kreek zijn ingedijkt.
Dat geldt ook voor de verlande kreekarmen in de
Autrichepolder, die in de vorm van gekromde slo
ten nog zichtbaar zijn. Langs de Graaf Jansdijk
verrees het nieuwe Westdorpe.
Tussen de 'Vaart van Phillippine naar Sas van
Door: Marian Langeveld
Gend' (zuidzijde) en de 'Gewese Riviere naar
Axel' (noordzijde) lag op het eind van de 17®
eeuw één van de weinige Zeeuwsvlaamse op
wassen 'het Vogelschor' als één van de hoogge
legen schorren van de geïnundeerde landen in
het Braakmangebied. In de loop van 1700 kwam
de bedijking van dit opwas gereed: Oud Vogel
schor of Zuidwestenrijkspolderln 1807 werd het
Vogelschoreiland verbonden met de landen van
Westdorpe en Zuiddorpe door de bedijking van
een aanwas: de Nieuw Vogelschor of Westdorpe-
polder. In 1825 werd deze verbinding weer ver
broken met de doorgraving voor het kanaal Ter-
neuzen-Sas van Gent. Tevens werd aan de oost
zijde van het kanaal schor ingedijkt: de Nieuw
Papeschorpolder. Langs de zeedijk van Nieuw
Papeschor werd een aftakking van het Axelse
Gat als suatiegeul (Zwartenhoekse Kreek) naar
de toenmalige Zwartenhoekse sluis geleid.
Tot de bijkomende kanaalwerken behoorde ook
de verbetering van de vaart naar Axel. Daartoe
werd een oude vaargeul als zijkanaal het graven
vanaf het huidige Sluiskil tot de toen reeds be
staande Axelse Sassing. (Het doortrekken van dit
zijkanaal naar Hulst is nooit voltooid door het uit
breken van de Belgische opstand). Ten zuidoos
ten van dat kanaal werd het Smidsschorre inge
polderd met openlating van de reeds genoemde
suatiegeul naar de Zwartenhoekse sluis. De sua
tiegeul kwam in 1845 te vervallen; door afdam
ming met de Suikerdijk kwam in dat jaar de Em
ma- of Ameliapolder tot stand.
Het afgesloten deel van het Axelse Gat vormde
een ondiep water dat al spoedig betiteld werd als
de Axelse Vlakte. Bij de kanaal verdieping in
1875 werd reeds een deel van de Axelse Vlakte
van een omkadering voorzien om het vrijgeko
men zand te bergen en de kanaal verbreding in
1900/1910 werd de helft van de vrijkomende
grond op de grondbergplaats in de Axelse Vlakte
geborgen. De Axelse Vlakte was toen volledig uit
het water gerezen. Het oostelijk deel, de Dek
kerspolder, is ontstaan door ophoging of dem
ping.
Met de vestiging van de Suikerfabrieken bij Sas
van Gent, eind 19® eeuw, werd een begin ge
maakt met de industrialisatie langs het Neder
landse deel van het kanaal. Rond Terneuzen ont
wikkelde de industrie zich vooral na de 2® We-
14
