IN HET DONKER ZIE JE MEER IH Door: Henk Baptist "Praatje van Henk Baptist tijdens de busexcursie van 24 november 2004. De biologische klok is evolutionair zeer ontwik keld, tot op celniveau genetisch vastgelegd. In een organisme blijken vele klokjes te tikken. De natuurlijke cyclus van licht en donker is zeer voorspelbaar en zeer nauwkeurig. Een dier heeft daardoor geen aanpassingsvermogen aan varia tie/verandering en is daardoor kwetsbaar. Lichtvervuiling leidt tot verstoring van de synchro nisatie van al die klokjes met gevolgen die zich op allerlei niveaus kunnen voordoen, bijvoorbeeld in de hormoon huishouding. Daaruit komen, ook bij de mens, tal van kleine effecten voort, maar soms wel met grote gevolgen. Bekend is dat lage drempelwaarden al veranderingen in gedrag kun nen veroorzaken. Effecten op de natuur zijn zeer onzeker; het on derzoek is zeer complex. Wetenschappelijk on derzoek vraagt om experimenten die beperkt met mensen en nog niet met de complexiteit die na tuur heet, kunnen worden uitgevoerd. Bij proeven met landbouwhuisdieren blijken effecten op voed- selopname, groei, gedrag, conditie, voortplanting, geslachtsrijp worden en nog meer. De proeven zijn tot nu toe erg zwart/wit, dus de effecten kunnen niet één op één worden vertaald naar praktijk van lichtvervuiling, wat een meer sluipend proces is. Bovendien zijn de proeven vooral genomen met dagdieren. In de natuur is de invloed op het nachtleven het grootst Het weinige dat we weten heeft goeddeels be trekking op zoogdieren. Van de sluipende effec ten op prooidieren in de natuur, bijvoorbeeld wor men of insecten weten we weinig. De algemene regel is dat wanneer een prooipopulatie verzwakt het grote effecten heeft op de predator. Door een ziekte bij gazellen sterft niet de gazelle, maar de leeuw uit. Bovenstaande theorie is goeddeels ontleend aan het rapport van J.G. de Molenaar; Lichtbelasting. Overzicht van de effecten op mens en dier. Alter- ra-rapport 778, Wageningen. Niet te veel theorie, laten we eens praktisch be schouwen wat op deze plek fout KAN gaan. Er zijn twee typen van effecten: - Directe invloed aantrekking, verblinding, oriën tatie - Bioritmes dagcyclus (waak-slaap), seizoency clus (biologische kalender) De plaats Bathpolder De kassen worden verlicht met een ritme afhan kelijk van de teelt. De afscherming van de kassen is onvoldoende. Mogelijk voldoen de schermen wel aan theoretische waarden, maar bijvoorbeeld de punten van de kassen zijn niet zijn afgedicht en verlichten de omgeving. Een deel van het kassencomplex heeft geen bovenafscherming en veroorzaakt een lichtzuil. De ondernemers hou den zich geregeld niet aan de voorschriften. Geen van de kassen heeft momenteel een geldi ge vergunning van de natuurbeschermingswet. Tegen de enige twee kassen die wel een vergun ning hebben (9 ha) loopt een beroepsprocedure. Geen van de kassen heeft een ontheffing flora- en faunawet. Handhaving vind echter niet plaats. De huisdieren van de omwonenden vertonen afwijkend gedrag, er broeden bijvoorbeeld vogels in het najaar. Alle redenen om te bezien of er effecten op de natuur kunnen zijn. Direct werkende effecten Sommige nachtdieren mijden lichte plaatsen, andere worden juist aangetrokken. In ieder geval treedt een verschuiving in soortensamenstelling 8

Tijdschriftenbank Zeeland

de Steltkluut | 2005 | | pagina 10