globaal aan waar deze nieuwe natuur moet ko
men. De precieze invulling van het aantal hecta
res laat de rijksoverheid over aan de provinciale
overheden.
In 2001 zijn de begrenzingen, de natuurdoelen
en de wijze van beheer formeel vastgelegd in het
Natuurgebiedsplan Zeeland. Dit plan geeft gede
tailleerd weer waar natuurontwikkeling plaats
vindt, wat per gebied de natuurdoelen zijn, de
werkwijze waarop nieuwe natuur tot stand moet
komen en wie bij de natuurontwikkeling betrok
ken zijn.
Natuurcompensatie
Soms is het onvermijdelijk dat natuur plaats moet
maken voor andere doeleinden: de versterking
van de zeewering, de aanleg van een weg of
industrieterrein of het verdiepen van de Wester-
schelde. Het is bij wet geregeld dat deze ingre
pen niet ten koste mogen gaan van het totale
oppervlakte aan natuurgebied. Gaat er op de ene
plek natuur verloren, dan moet dat elders gecom
penseerd worden. Voordat de bestemming van
een gebied mag veranderen, moeten er aantoon
bare en zwaarwegende maatschappelijke argu
menten zijn. In Zeeland vindt de meeste natuur
compensatie plaats als gevolg van de verdieping
van de Westerschelde: wat buitendijks verloren
gaat, wordt buitendijks én binnendijks gecompen
seerd.
Verweving, inrichting en beheer
Na de globale begrenzing van de Zeeuwse EHS
in de Zeeuwse uitwerking van het Natuurbeleids
plan is een groot aantal hectares aangekocht en
verworven voor natuurontwikkeling. Het gaat
daarbij om landbouwgronden die na aankoop en
inrichting de bestemming natuur krijgen. Wan
neer de grondeigenaar het aanbod tot verkoop/
uitruiling weigert, blijft de bestemming landbouw.
De gronden binnen de EHS kunnen geen andere
bestemming krijgen dan landbouw of natuur, om
te voorkomen dat deze gebieden voorgoed voor
natuurontwikkeling verloren gaan.
Om te bepalen hoe het gebied er uiteindelijk uit
moet gaan zien, stelt de Provinciale Werkgroep
voor Natuurontwikkeling een natuurontwikke
lingsplan op. In dit plan wordt een streefbeeld
geschetst voor het gebied, gebaseerd op de
kansrijkdom van de natuur ter plekke en diverse
omgevingsfactoren. Gekeken wordt naar de ont
staansgeschiedenis, de cultuurhistorie, welke
flora en fauna er voorkomen, en welke planten en
dieren er in vroegere tijden voorkwamen.
Aan de hand van het natuurontwikkelingsplan
volgt de technische inrichting, meestal door de
Dienst Landelijk Gebied. Het gaat dan onder
meer om werkzaamheden als het aanbrengen
van meer reliëf, het dempen of aanbrengen van
greppels, watergangen en afwateringssloten, het
aanleggen van drinkpoelen of natuurvriendelijke
oevers, het afgraven van de voedselrijke boven
laag en aanplant van bomen en struiken. De be
doeling van de inrichtingsmaatregelen is de
'oorspronkelijke' natuurlijke processen in het ge
bied te herstelen, opnieuw in gang te stellen.
Wanneer de inrichtingswerkzaamheden in een
gebied zijn voltooid, draagt de Dienst Landelijk
Gebied de aangekochte grond over aan de na
tuurbeheerder. In Oost Zeeuws Vlaanderen is dat
i.h.a. Staatsbosbeheer.
Het natuurbeheer verschilt van gebied tot gebied,
afhankelijk van de beoogde natuurdoelen en de
beginsituatie. Welke maatregel bij welk natuur
doel past, staat beschreven in een zogenaamd
beheerspakket Natuurgebiedsplan Zeeland).
Staats-Spaanse forten linie
www.staatsspaanselinies.nl is een website over
de Staats-Spaanse Linies die in Zeeuwsch-
Vlaanderen liggen. Het zijn de restanten van de
verdedigingswerken uit de Tachtigjarige Oorlog
(1568-1648) die deels nog in het grensgebied
met Belgisch-Vlaanderen terug te vinden zijn. Dit
cultuurhistorisch erfgoed verdient het om weer
zichtbaar te worden gemaakt voor het publiek.
Provincie Zeeland is initiatiefnemer geweest
(2001) en heeft een innovatieve ruimtelijke visie
laten opstellen door H+N+S landschapsarchitec
ten uit Utrecht. Deze visie vormt een bron van
inspiratie voor toekomstige ontwikkelingen. De
visie en veel van de communicatiemiddelen rond
dit project zijn deels betaald met Belvederesubsi-
die van het Rijk.
Voor de linie van Communicatie tussen Hulst en
Sas van Gent is in de eerste helft van 2004 een
uitwerking gemaakt. Onder begeleiding van alle
betrokken overheidspartijen hebben twee studen
ten landschapsarchitectuur een ontwerp gemaakt
met bruikbare ideeën.
Deze ideeën zullen gebruikt worden bij diverse
herstelplannen die in de toekomst zullen plaats
vinden.
In het volgende artikel kunt u lezen hoe Staats
bosbeheer deze ideeën gebruikt voor de forten
bij Axel.
