TERUG NAAR DE TIJD VAN TOEN
Herkenbaarder en beleefbaarder maken van de Staats-Spaanse linies
Door: Angélique van der Veeken,
communicatiemedewerker Staatsbosbeheer regio Zuid
Na de Tachtigjarige oorlog (1568-1648), de ge
wapende strijd van de Nederlandse gewesten
tegen de Spaanse Landsheer, werden tijdens de
Vrede van Munster de grenzen van de Republiek
der Verenigde Nederlanden vastgelegd. Tijdens
de opstand was Zeeuwsch-Viaanderen een buf
fer tussen de kern van de republiek en de gebie
den die in handen waren van de Spanjaarden. Er
werden meer dan 100 vestingswerken aange
legd, in de vorm van redoutes, schansen en for
ten, zowel door de Staatsen als door de Span
jaarden. Veel van deze verdedigingswerken zijn
in de loop der tijd verdwenen of slechts in geringe
mate herkenbaar.
Aan het begin van de 176 eeuw - tijdens de Tach
tigjarige Oorlog - werden door geheel Zeeuws-
Vlaanderen verdedigingslinies aangelegd, de
zogeheten Linies van Communicatie, die steden
met nabijgelegen forten verbonden. Bij volgende
oorlogen werden forten en linies incidenteel weer
in gebruik genomen. Veel later - na 1800 - had
den de restanten van de linies nauwelijks nog
een militaire rol en kregen ze geheel andere be
stemming door agrarisch gebruik, als bouwland,
weiland of als woonplaats.
Opwaarderen, herwaarderen cultureel erfgoed
Het is betreurenswaardig dat vele cultuurhistori
sche gebieden slecht herkenbaar zijn of zelfs zijn
verdwenen. Ze verdienen het zichtbaar gemaakt
te worden. Vanuit Europees, landelijk, provinciaal
en gemeentelijk beleid is het idee opgevat de
Staats-Spaanse Linies op te waarderen om zo
ons cultureelerfgoed te onderhouden, beleefbaar
der en zichtbaarder te maken. Daarnaast spelen
deze cultuurhistorische elementen een duidelijke
rol in toeristische recreatieve ontwikkelingsplan
nen.
Cultuurhistorische elementen als trekpleis
ters
De Zeeuws-Vlaamse kust dreigt toerisme te ver
liezen door de concurrentiestrijd met de andere
costa's. Daarom acht de Provincie het noodzake
lijk om na te denken over nieuwe toeristische
trekkers. Hieronder vallen ook cultuurhistorische
elementen en in het bijzonder de Staats-Spaanse
Linies. Staatsbosbeheer heeft in Zeeuws-
Vlaanderen eigendommen die liggen in, of gren
zen aan, de voormalige Staats-Spaanse Linies.
Het gaat daarbij om forten, dijken en inundatiege-
bieden, plus inundatie- en afvoersluis De Steen-
en Beer. De forten St. Jacob, St. Joseph en St.
Livinus en aangrenzende dijken zullen straks dus
onderdeel uitmaken van een nieuwe toeristische
trekpleister voor Zeeuws-Vlaanderen.
Verdedigingswerken terug "in zicht"
De liniezone is grofweg te onderscheiden in de
12