4
Predatie van bijen en wespen door vogels
Door Luciëm Calle.
Bij veel mensen heerst de opvatting dat bijen
en wespen over het algemeen weinig te duch
ten hebben van vogels. Natuurlijk, we kennen
allemaal de verhalen over de wespendief, de
zeldzame buizerdachtige roofvogel die nesten
van wespen openbreekt om er de larven te
kunnen opvreten. En de nog veel zeldzamere
bijeneter met zijn prachtige metallic veren
kleed. Maar verder leeft het idee dat predatie
van vogels op bijen en wespen toch een be
trekkelijk zeldzaam gebeuren is. Niet op vol
wassen dieren doordat ze kunnen steken en
ook niet op de larven doordat die vaak op
voor vogels onbereikbare plaatsen wegge
stopt zitten. Een aantal waarnemingen in de
eigen tuinen van een aantal insectenliefheb
bers in Zeeuws-Vlaanderen werpt toch een
ander licht op de zaak.
Op mijn balkon in de Walstraat in Terneuzen
is er een uitgebreide insectenwand. Er han
gen bundels met riet en geboorde houtblok
jes. Die worden bewoond door tenminste een
dertigtal soorten bijen en graafwespen. De
algemeenste soorten in de houtblokken zijn
de metselbijen van het geslacht Osmia
(cornuta en rufa) en de Tronkenbij. De riet
bundels worden vooral bewoond door graaf
wespen van de geslachten Tripoxylon
(Pottebakkerswespen) en Crossocerus. Op de
wand was in 2005 ook een nest van de Fran
se veldwesp aanwezig.
De rietbundels zitten stevig in metalen huis
jes. Dit geeft voldoende houvast, zodat ze
goed op hun plek blijven zitten. Bovendien
geeft het aluminium een bescherming tegen
vraat door vogels. De bescherming bleek hier
echter allerminst voldoende te zijn. Want al
tijdens de zomer, als de Pottenbakkerswes
pen nog met de bevoorrading van hun nesten
(met verlamde spinnen) bezig waren, werd er
regelmatig zo'n rietstengel van tussen getrok
ken en open gepikt. We betrapten de dader,
een pimpelmees, op heterdaad. Zo hebben
die mezen een makkelijke maaltijd. Op een
andere insectenwand in Terneuzen werden in
de houtblokken ook verschillende dichtgemet
selde nestcelletjes opengehakt. Deze keer
waren het koolmezen die hier hun slag sloe
gen. Omdat die holletjes in de houtblokken
erg smal zijn (tot 10 mm breed), konden ze
hier hoogstens alleen de larve uit het eerste
celletje pakken. Daarbij hebben we niet pre
cies kunnen waarnemen hoe ze dat doen
Foto van veldwespen op het nest
Foto: Luciën Calle
(trekken ze de larf er met behulp van een
pootje uit?) en hoe succesvol ze precies wa
ren. De hardnekkigheid waarmee de koolme
zen bleven volharden in het openhakken van
de nestjes, doet vermoeden dat ze wel suc
cesvol waren. Opmerkelijk is dat de mezen
alleen die nestjes open hakten, waar de af
sluitende laag net iets dieper (enkele mm) in
het holletje gemaakt was. De nestjes die hele
maal tot de buitenrand van het hout dichtge
metseld waren, lieten ze steeds met rust. Dat
is merkwaardig, omdat bij een ondiepere lig-
15