4
SMELLEKEN
Algemeen
Het Smelleken Falco columbarius) met onzij
dig bepaald lidwoord is broedvogel van
Noord-Europa, de Britse Eilanden, Ijsland,
Siberië en Noord-Amerika (Grossman 1964).
Overwinteren doen ze in meer gematigde
streken ten zuiden van hun broedgebieden
(Harrison 1982).
Na de eerste meldingen in augustus begint de
echte najaarstrek in de tweede helft van sep
tember, om eind november te eindigen. Ne
derland wordt vooral aangedaan door Scandi
navische vogels (Lensink 2002). Trekkers
worden gezien vanaf half augustus, met een
hoogtepunt eind september en de eerste twee
decaden van oktober. Eind oktober neemt de
trekintensiteit snel af. In het najaar treedt stu
wing op langs de gehele Nederlandse kustlijn
(Hustings van Winden 1995). Hoewel trek
kers de gehele daglichtperiode benutten pas
seert bij Arnhem minder dan de helft van de
doortrekkers voor het middaguur (Lensink
1996).
De dagrecords zijn bescheiden met 13 vogels
op 3 oktober 2004 op Loozerheide en 16 vo
gels op 11 oktober 2006 op Zweefvliegveld
Maidens Vlak (Nijmegen). Enkele seizoensto
talen Loozerheide 56 ex in 2008 en 61 in
2005, Zuidveld/Sellingen (Gr.) 53 in 2005,
Brobbelbies-Noord bij Oss (NB.) 58 in 2008.
Telpost 502
Aantallen
Het Smelleken is geen jaarlijkse doortrekker
en ontbrak in 1984, 1997, 2003 en 2005. Alles
samen zijn 38 vogels gezien (figuur 3). Het
aantal geziene vogels op seizoen is zeer laag
en slechts tweemaal ging het om twee vogels
tijdens één telling. Of het golfpatroon de reali
teit weergeeft is mij niet bekend.
Verloop over het seizoen
Seizoensverloop op de telpost vertoont over
eenkomsten met het landelijk beeld, alleen
valt een piek ruim een decade later (figuur 4).
Heeft dit te maken met de zuidelijke ligging
van de telpost?
4
3
2
1 -
~i 1 i '"i i '"ii i i ~i '"i '*i '*i '"i
1984 1989 1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003 2005
Figuur 3 jaarlijks aantal waargenomen Smellekens
28
