Slakkeninventarisatie bos en
heemtuin, zuidelijk van Axel
w
a
fpp—
77*
77
7D
10]
r*
g
jji
Pv
Op 23-3-2010 bezocht de Slakkenwerkgroep
KNNV-Afd. Bevelanden het bos en de heemtuin
aan de Kinderdijk, ten zuiden van Axel (km-
hokken 51/52-364). Het slakkenwerk werd
ditmaal verricht door Jaap Woets, Lucien Calle,
Bas van der Maas (gast) en ondergetekende,
Harry Raad.
De locatie
Bij deze inventarisatie hebben we eerst een
stukje van het Axelse Bos oostelijk van de
Kinderdijk bekeken en zijn vervolgens aan
de westzijde van die dijk naar de Heemtuin
en het aangrenzende populierenbos gegaan.
Deze plekken liggen in de polder Beoosten
en Bewesten Blij, bedijkt in 1790. De polder
was een afdamming van een zeearm die in
verbinding stond met de Braakman. Volgens
een kaart uit 1777 lagen hier de'Sant Plaaten',
die aan de noordzijde van Axel gescheiden
waren door het 'Cannaal Van Axel'. Van het
kanaal, dat niet meer dan een natuurlijke
geul was, is de Axelse Kreekals stille getuige
overgebleven.
Deze historie maakt duidelijk dat we hier
met een jonge bodem te maken hebben,
die is te typeren als kalkrijk zand. Bij het
veldwerk herkenden we het voormalige
plaatzand aan de lading zeeschelpen die
daarin werd aangetroffen. Hydrologisch gezien
is de voormalige, zilte invloed van de zee
uitgewist; de begroeiing langs het open water
duidt op'puur'zoete omstandigheden.
Op stap, gemengd loofbos
De verzamelexcursie begon aan de Boslaan.
De eerste slakken werden gezocht in het bos
zuidelijk van de parkeerplaatsen. Daar lag
een gemengde opstand met eik en esdoorn
van ongeveer dertig jaar oud. Een topo
grafische kaart uit 1918 laat hier nog een
boomweide zien. Toen was er dus gras onder
de bomen, nu is de kruidlaag nauwelijks
ontwikkeld. Het strooisel van de gemengde
opstand verteert niet erg snel, hoewel het
op deze kalkrijke bodem toch een stuk
vlotter gaat dan op zure zandgrond. Onder
het gevallen blad van het afgelopen jaar
schuilden gewone tuinslak, heesterslak en
grote clausilia, soorten van kalkrijke milieus.
Verder kropen er soorten als bruine blinkslak,
behaarde slak en grote glansslak rond. Lucien
Foto: links- Heesterslak/
rechts- Gewone tuinslak - Sandra Dobbelaar
vertelde dat het bos relatief vochtig was,
wat natuurlijk gunstig is voor slakken. De
tuinslak zat niet alleen in het strooisel, maar
ook op een boom; het ging om een enkele
volwassen slak en meerdere minuscule,
jonge slakjes. We moeten hierbij niet aan een
gezinssituatie denken. Die samenstelling was
puur toeval, want volwassen slakken zijn
wars van opvoedtaken. Vermoedelijk waren
ze afgekomen op de algen die daar groeiden.
Jaap wist verderop een paar naaktslakken
bij een boomvoet te verzamelen, het ging
om de grote wegslak, zwarte wegslak en de
kleine akkerslak. Een strooiselmonster uit
dit bos gaf nauwelijks enige aanvulling op
de soortenlijst.
Waterkant
Wandelend door het bos, op weg naar de
heemtuin, kwamen we bij een brug over
een brede gracht. Aan de noordzijde kwam
dit water uit op een grotere plas/ kreekrest
met een brede rietzoom. Op die overgang
hebben we slakjes gevist vanaf een kade
met houtig gewas. Het vissen in een zone
met veel boomwortels leverde opmerkelijk
genoeg een heel goede vangst. We zagen
in het veld meteen al grote diepslak, draai-
koikschijfhoren en gewone hoornschaal.
Daar voegden zich later door onderzoek
van meegenomen bagger nog wat kleine
soorten bij, waarvan ik de vijver-pluimdrager,
platte pluimdrager, vlakke schijfhoren en de
kleine diepslak wil noemen. Erzaten verder nog
erwtenmosseltjes in de bagger, het ging
om kleine exemplaren van vermoedelijk
één soort, die ik - haast voorspelbaar - niet