K
I
Project akkerzaden waterwingebied
St. Jansteen
Stichting Het Zeeuwse Landschap heeft
verspreid door de hele provincie in totaal
ruim 8500 hectare natuurgebied in eigendom
en beheer, variërend van grote natuurgebieden
als Het Verdronken Land van Saeftinghe
tot kleine landschapselementen zoals een
kreekrest of een vliedberg.
In al die gebieden zorgt Het Zeeuwse Land
schap er door actief terreinbeheer voor dat
de natuurlijke, landschappelijke en cultuur
historische waarden in stand blijven of worden
hersteld èn dat de gebieden waar mogelijk
toegankelijk zijn voor publiek.
In 2009 heeft Evides Waterbedrijf het beheer
van het waterwingebied SintJansteen over
gedragen aan Stichting Het Zeeuwse Land
schap. Evides blijft eigenaar, het Zeeuwse
Landschap heeft het gebied in erfpacht.
Het gebied wordt beheerd volgens de door
beide organisaties overeengekomen en
goedgekeurde beheersvisie.
Ten zuiden van Sint Jansteen is het gebied
landschappelijk erg waardevol. Er zijn lanen
met oude bomen en er liggen vele kleine
weiden die vroeger als rootakker gebruikt
werden voor de vlasverwerking. Boeren uit
de omgeving brachten na de oogst het vlas
naar het gebied om het te laten roten. Door
het roten verweerde het buitenste laagje
van de vlasstengel en kon deze gebruikt
worden in de linnenindustrie. De kleinschalige
akkers werden ingezaaid met rogge. Van
de vlas- en roggeteelt is momenteel weinig
meer terug te vinden in het gebied. De lokale
graansoorten van vroeger zijn helemaal
verdwenen.
Omdat het herstellen van natuur- en land
schapswaarden een onderdeel is van de
beheersvisie, is beheerder Alex Wieland be
gonnen met het terugbrengen van de oude
graansoorten. Samen met die graansoorten
zouden ook de oude verdwenen akkerplanten
terug kunnen komen.(Welke50-plusser herinnert
zich niet de klaprozen en korenbloemen die
vroeger tussen het graan stonden.) Tegen
woordig worden de in te zaaien graanzaden
grondig geschoond, waardoor alle zaden
van akkerbloemen er uit gefilterd worden.
Rondom de waterwinkanalen is vooral bos
ingeplantmaaraanderandenvanhetgebied is
er mogelijkheid tot kleinschalige landbouw
omdat daar minder water aan de bodem
wordt onttrokken. Aan de hand van oude
kaarten en luchtfoto's zijn enkele grote percelen
herverkaveld tot kleine percelen zoals deze
er lagen circa 100 jaar geleden.
Voordat het project van start ging, heeft
Alex geluisterd naar de verhalen van oude
boeren. Zij konden nog vertellen over de
wijze waarop de oude gewassen verbouwd
werden en welke rassen er waren. Het is
belangrijk dat de oude landrassen van dit
gebied terugkomen omdat de landrassen
specifiek zijn voor een bepaalde streek. De
rassen passen zich steeds aan de wijzigende
omstandigheden aan en kunnen daardoor
ook beter tegen ziekten. Als ze niet meer
verbouwd worden, kunnen ze zich ook niet
meer aanpassen en zijn ze ook niet meer
specifiek voor de oorspronkelijke regio.
Voor de zaden kon Alex een beroep doen
op de zaadbanken (genenbanken) waar de
zaden van oude landrassen van de akker
gewassen bewaard worden. Daar gaat dat
met een zakje van honderd zaadjes. O.a de
Stichting Korensla heeft zaad beschikbaar
dat voldoende is om meteen op het hele
perceel te zaaien.
Naast de honderd jaar oude graansoorten
zoals de vierrijige gerst, Sintjansrogge, spelt,
haver en boekweit zijn ook verdwenen akker-
planten als dreps, gele ganzenbloem, bolderik
en korenbloem meegezaaid. Dit zijn kruiden
die niet lang kiemkrachtig zijn. Deze soorten
zijn verdwenen door een betere zaaidzaad-
schoning. Sommige planten zijn vele tientallen
tot honderd jaar kiemkrachtig. Deze zijn bewust
niet meegezaaid. Er wordt gehoopt dat deze
nog spontaan uit de aanwezige zaadbron in
de bodem zullen kiemen als de omstandig
heden gunstig zijn.
De grotere percelen met de machine, de
kleinere percelen met de hand. Het spreekt
vanzelf dat er geen chemische bestrijdings
middelen worden gebruikt.
Na het zaaien volgde een heel droog voorjaar,
het zaaigoed werd met spanning gevolgd.
De oogst in augustus viel door de droogte
wel wat tegen maar het het hoofddoel van
het project is niet een grote oogst. Circa een
derde deel is niet geoogst zodat de vogels
en andere dieren hier voedsel kunnen vinden in
de winter. In 2012 wordt het project voortgezet.
De akkerbloemen deden het uitstekend,
het paars van de bolderik kwam boven het
graan uit. De rode klaproos trok massaal de
aandacht en de gele ganzenbloem stond in
flinke bossen een wedstrijd te houden met
de zon. Op 1 van de akkers werd de zeer zeld
zame Franse silene aangetroffen en in de
nazomer werd de bijzondere Kleine parelmoer
vlinder waargenomen. Deze vlinder zet eitjes
af op het akkerviooltje wat volop aanwezig is.
Hopelijk weet deze vlinder zich uit te breiden.
Een deel van geoogste zaden werden verpakt
in zakjes van 2,2 kg. en worden te koop aan
geboden voor 3,50 (voor Steltkluut leden).
Het kan gebruikt worden als vogelvoer (of
kippenvoer). Grotere hoeveelheden zijn ook
mogelijk 1 per kg), maar dan liefst even
contact opnemen met Alex. Alex adviseert
vooreen rijkere samenstelling (voor verwende
tuinvogels) het zaad aan te vullen met zon
nebloempitten. De lege zakjes kun je weer
inleveren, ze kunnen gebruikt worden bij
het ringen van vogels. De opbrengst wordt
gebruikt voor het akkerproject Mochten er
nog mensen zijn die meer informatie hebben
over oude gewassen in Zeeland of als er mensen
zijn die wat met de geoogste producten willen
doen dan kunnen ze contact opnemen.
cc
"cd
O
N
Verkoopadres:
Bezoekerscentrum Saeftinghe
Emmaweg 4 4568 PW Nieuw Namen
of stuur een email naar Alex:
elsenalex@hetnet.nl
Fien Bussens
tweede
Een boer had een kleine machine voor het
oogsten beschikbaar en het zaaien is uitgevoerd
door vrijwilligers van Landschapsbeheer
Zeeland en de Agrarische Natuurvereniging
De Groene Oogst. In 2010 is voor de eerste
keer ingezaaid. Deze oogst mislukte vanwege
slechte weersomstandigheden gedurende
de oogstperiode is alles blijven staan als
voer voor vogels. Grote aantallen vinken,
rietgorzen en zelfs een flinke groep patrijzen,
geelgorzen, boomleeuwerik en blauwe
waren gedurende de hele winter
In maar®j)11 werden voor de
kkers in het gebied ingezaaid.
p
P
Ul
Pt
•QJD
O
P
P
in
P
