Vleermuizen op kerkzolders in Oost
Zeeuws-Vlaanderen
k
r
Zaterdag 11 februari:
Vrijwilligersdag te Zuiddorpe
H
H
H
P
V'
Hetisal langetijd bekend dat kerkzolders en
bijbehorende torens van groot belang zijn
voor een aantal soorten vleermuizen. Vooral
de katholieke kerken met hun hoge zolders
zijn in trek. De grote, donkere, meestal tame
lijk verlaten en 's zomers warme (zwarte leisteen
op dak!) zolders en de soms vele monumentale
bomen rond de kerken vormen een uit
stekend leefgebied. Doorgaans worden
dwergvleermuizen, laatvliegers en gewone
grootoor vleermuizen aangetroffen. Veel
zeldzamer zijn de grijze grootoor en de
baardvleermuis. De meervleermuis is elders
in Nederland op kerkzolders soms talrijk
aanwezig, maar dat is hier niet het geval.
Om enig zicht te houden en eventueel
een bescherming te kunnen bieden, zijn
er in Zeeland en dus ook in Oost Zeeuws-
Vlaanderen een aantal projecten, die door
Stichting Landschapsbeheer Zeeland (SLZ)
en de Zoogdiervereniging uitgevoerd wor
den. Die projecten worden hieronder kort
beschreven.
Inventarisaties
Er zijn twee methoden. SLZ probeert met
behulp van vrijwilligers in de nazomers alle
geschikte kerken eens per 6 jaar te bezoe
ken. Daarbij worden alle vleermuizen geteld
en wordt gekeken naar de kwaliteit van de
biotoop. Eventuele verbeterpunten kunnen
in een vervolgproject worden aangepakt.
Zo ontstaat een globaal beeld. Daarnaast
is er een zg. monitoringsproject: 6 kerken
worden jaarlijks geteld. Alex Wieland telt
Clinge, Heikant en Koewacht, Luciën Calle
doet St Jansteen, Zuiddorpe en Overslag.
Door dit jaarlijks precies volgens voorge
schreven methodiek te doen, ontstaat een
nauwkeuriger beeld van de ontwikkeling
van de populaties. Kort samengevat blijkt
dat de populaties redelijk stand houden of
zich zelfs wat weten uit te breiden.
Het inventariseren is een heel aparte klus.
Mensen met hoogtevrees, stofallergie, spin-
nenfobie ed. kunnen beter een andere hobby
zoeken. De speurtocht door zolders en toren
spitsen gaat vaak via hoge gammele laddertjes,
door duistere ruimten, gevuld met stofsluiers
en het is er vooral in de nazomer loeiheet.
s-
Een voor deze streek bijzondere soort is de
grijze grootoor vleermuis. Dit zeldzaam dier
is in de streek al veel langer bekend, maar
er waren toch steeds slechts weinig waar
nemingen. In oktober 2011 bleek de soort
op 4 van de 6 kerkzolders uit de monito-
ringsreeks aanwezig te zijn, met in totaal
12 dieren. Dat is meer dan op enig moment
in het verleden. Onderstaand de gegevens
van 2011.
14
jaar de zolder van Overslag op, om het toch
weer wat schoon te maken. Dat helpt ook
om de acceptatie van de dieren bij de kerk-
beheerders te vergroten.
Verbeteren biotoop en bescherming
De SLZ werkt aan bescherming op verschil
lende manieren. Daar waar in de nabijheid
van de kerk weinig groen aanwezig is, zijn
bomen geplant. Daarnaast is rust op de
zolders, zeker in de kraamtijd, van groot
belang. In overleg met de kerkbeheerders
zijn informatiebordjes opgehangen bij de
ingang van de zolders.
Soms is de toegankelijkheid van de zolders
een probleem. Door een kleine aanpassing,
zoals het gedeeltelijk open knippen van wat
vliegenroostertjes, kan al veel bereikt worden.
Ook de afstelling van de lampen die de ge
bouwen verlichten is een punt van zorg.
De poepjes van de dieren kunnen, zeker op
de plaatsen waar kraamkolonies zijn, zeer
talrijk zijn. Meestal is dat geen bezwaar,
omdat ze niet in de weg liggen of stinken.
De SLZ vrijwilligers gaan een keer in de 2
Toekomst
Het onderhoud van de torens en zolders
is duur en het aantal kerkbezoekers loopt
terug. De toekomst van deze markante ge
bouwen is daarom wat onzeker geworden.
Je moet er toch niet aan denken dat de
beeldbepalende gebouwen uit de dorpjes
zouden verdwijnen. De belangrijke functie
van de zolders en torens voor deze dieren
is hopelijk een extra steuntje in de rug voor
hen die zich voor het behoud van deze mo
numentale gebouwen sterk maken.
Lucien Calle
Een maal jaarlijks heet een van de Zeeuwse
knotgroepen, alle andere Zeeuwse groepen
welkom op de jaarlijkse vrijwilligersdag. Dit
maal is De Steltkluut gastheer, 's. We ver-
amelen in Het Kaaike op het marktplein,
is zijn er diverse klussen in de di
recte omgeving, 's middags is er een heel
programma waarin contacten leggen en
C\ A
gezelligheid de boventoon voeren. Er zijn
verschillende excursies die als thema na
tuur en cultuur hebben. Tot slot wordt de
Gouden Jirizaag uitgereikt, de prijs voor de
vrijwilliger van het jaar. Let op, enkele dagen
vooraf aanmelden, ook bij de SLZ (info@slz.
Iandschapsbeheer.nl) is verplicht!
(voor preciese tijden, zie verder in de agenda)
I
pi
o
■O
:g
fN
Gewone
dwergvleermuis
Laatvlieger
Gewone
grootoor
Grijze grootoor
Clinge
Aanwezig
10
1
StJansteen
Aanwezig
8
1
Heikant
Aanwezig
3
Koewacht
Aanwezig
Zuiddoprpe
Aanwezig
1
Overslag
Aanwezig
2, Kr*
7
Tabel: Monitoring katholieke kerken in 20ii.
Kr= Kraamkolonie aanwezig
0
0
3
3d