o
p
Muntjak in Zeeuws Vlaanderen
200jaar Zeeuws-Vlaanderen
Zeeuws-Vlaanderen 201^4
CD
Zaterdag 18 januari ontving ik een e-mail
van Mark Zwartelee uit Heikant dat hij de
ochtend tevoren een muntjak had gezien.
Hij was op weg met een kruiwagen paar-
denmest naar het veld toen hij het beestje
in een weiland aan de Ellendijk zag rond
scharrelen. Daarna bleek dat deze muntjak
al enkele weken aanwezig was en zelfs voor
enige consternatie had gezorgd binnen de
familie Smet aldaar. De pater familias had
op vrijdag 26 november van het vorige jaar
naar zijn zeggen "zo nun groten haas in
mijn leven nog nooit gezien."Gezien de hoge
leeftijd van de man begonnen zijn kinderen
al stillekes te twijfelen aan zijn geestelijke
capaciteiten. Daarna wordt het dier echter
vrijwel dagelijks gezien in de omgeving van
de Vlasstraat, Ellestraat,Vylainlaan en Ellendijk;
vooral veel op een grasveld met vijverpartijen
aan de Ellestraat. Maar er is ook een waarne
ming uit de Polenlaan van 22 januari. Toen
zoon Cyriel het beestje in zijn tuin voor de
kijker kreeg en op naam kon brengen, werd
de man onmiddellijk in eer hersteld. Later
slaagde Camiel Schelstrate er in het dier
voor zijn lens te krijgen en werd het zelfs
even streeknieuws.
Signalement
De muntjak, of beter gezegd de Chinese
muntjak, is een klein hert dat afkomstig is
uit zuid-China en Taiwan. De schofthoogte
varieert tussen de 45 en 52 centimeter bij een
kop-romplengte van 90 tot 100 centimeter,
een hele grote haas dus. Toch is die verwarring
begrijpelijk gezien de muntjak zich op een
soortgelijke wijze voortbeweegt als een rustig
lopende haas. Het mannetje is wat steviger
gebouwd dan het vrouwtje, en weegt gemid
deld zo'n vijftien kilogram. Vrouwtjes hebben
een gemiddeld gewicht van rond de twaalf
kilogram.
De vacht is donkerkleurig roodbruin tot
kastanjebruin van kleur met wit aan de kin,
keel en romp en een wittige tot gelige buik.
De naar verhouding (met bijvoorbeeld de ree)
tamelijk lange staart - ongeveer vijftien centi
meter - is rossig. Vrouwtjes zijn wat lichter
van kleur dan de mannetjes. Het mannetje
heeft een eenvoudig gewei dat bestaat uit
twee enkele naar achter gerichte stangen
van zes tot acht centimeter. De bovenste
hoektanden van het mannetje steken als
twee kleine slagtanden naar buiten, zodat
het dier van Heikant een mannetje is. Het
vrouwtje heeft geen gewei maar heeft ter
plaatse een toef haar.
Voedsel en gedrag
Muntjaks zijn planteneters die zowel overdag
als 's nachts actief zijn, maar voornamelijk
zich laten zien tijdens de schemeruren. Ze
leven voornamelijk van de bladeren van
struiken en klimplanten, vruchten en noten
6
zoals bessen, eikels en kastanjes. Ook eten ze
boomschors. Gras en kruiden vormen enkel in
de lente en de vroege zomer een belangrijk
onderdeel van het dieet. De Heikantse muntjak
bleek een liefhebber van bietenloof. Chinese
muntjaks leven in het algemeen solitair.
Jonge volwassen vrouwtjes blijven meestal
nog een tijdje bij hun moeder en vormen zo
familiegroepjes, jonge volwassen bokken
trekken meestal naar nieuwe gebieden. De
woongebieden van vrouwtjes kunnen elkaar
overlappen. Dat van een mannetje overlapt
vaak ook met het woongebied van een aantal
vrouwtjes maar nooit met het territorium
van andere mannetjes. Kenmerkend is het
blaffend geluid dat vooral gedurende de
bronsttijd wordt geproduceerd. Hun belang
rijkste predator bij ons is de vos.
Verspreiding
In Europa is de soort in het verleden op
enkele plaatsen ingevoerd als parkdier. Uit
ontsnapte dieren zijn in Groot Brittannië
en Frankrijk zeer grote in het wild levende
populaties ontstaan. Daar leven ze in dichte
gemengde en loofbossen met veel en lage
begroeiing. De soort breidt nog steeds uit.
Omdat de dieren zich vlot voortplanten
(een tot twee worpen van telkens 1 kalf per
jaar) en de voedselkeuze (concurrentie met
het inheemse ree) wordt de soort als een on
gewenste exoot beschouwd. In Nederland
is het alleen in dierentuinen toegestaan ze
te houden. Er geldt een handelsverbod en
het is overheidsbeleid om ze uit te roeien.
In Zeeland is de soort nog niet eerder aan
getroffen en ook in Noord-Brabant zijn er
tot nu toe nog maar enkele gezien. Deze
worden angstvallig in de gaten gehouden
opdat ze zich niet kunnen voortplanten.
"Onze" muntjak is waarschijnlijk afkomstig
uit Vlaanderen, waar zich ten noordoosten
van Antwerpen een flink cluster ophoudt.
Ook worden er in Vlaanderen hier en daar
muntjaks door particulieren achter raster
gehouden. Of de muntjak een verrijking is
voor de Nederlandse fauna wordt vanuit de
overheid en ook de Vereniging voor Zoog-
dierkunde en Zoogdierbescherming (VZZ)
sterk betwijfeld. Of zoals een lokale jager
(mijn inziens terecht) opmerkte:"ze zijn prima
op de BBQ." Gezien de slechte ervaringen
met exoten (met het oog op inheemse fauna
en flora) lijkt me uiteindelijk dat ook de beste
oplossing. De laatste waarneming dateert
inmiddels alweer van 24 januari - in de wei
waar hij als eerste (als zeer grote haas) werd
gerapporteerd - zodat een mogelijk probleem
wellicht reeds is opgelost.
Met dank aan Cyriel Smet en Mark Zwartelee.
Naschrift:
Begin februari duikt de muntjak toch weer op
in een paar tuinen aan de Vlasstraat (Carla
van Dueren den Hollander; Camiel Schelstrate).
Mare Buise
Zie voor meer informatie www.steltkluut.nl
M
I
0
3d
