De Bever en Otter zijn in aantocht!
De Bever en de Otter zijn in aantocht
Door: Pepijn Calle Bas de Maat
De Bever en de Otter zijn grote watergebonden zoogdieren,
die momenteel een opmars in Nederland en België doorma
ken. Op korte- tot middellange termijn zijn beide soorten
zelfs weer in Zeeuws-Vlaanderen te verwachten. De terugkeer
van deze soorten behoort tot de grootste successen van het
natuur- en waterbeleid. Bovendien hebben beide soorten een
hoog "knuffelgehalte"en zijn dan ook geliefd bij het grote
publiek. De Otter staat symbool voor een goede waterkwaliteit
en de Bever is een onmisbare landschapsarchitect waar tal van
planten en dieren van profiteren. De soorten beperken hun
verspreiding niet tot natuurgebieden en komen dus al snel
in aanraking met verkeer (aanrijdingen), visserij (verdrinking
in fuiken) en particulieren (schade aan bomen en gewassen).
Vaak zijn er dan ook aanvullende maatregelen nodig om de
komst voor alle partijen zo goed mogelijk te laten verlopen.
Gelukkig is er elders reeds veel ervaring opgedaan en zijn er in
de meeste gevallen goede oplossingen voorhanden.
Bever
In 1826 werd de laatste Nederlandse Bever doodgeslagen in
de IJssel bij Zalk, waar hij door vissers werd aangezien voor een
Otter die zou concurreren om de vis. In 1848 stierf de laatste
wilde Bever in Vlaanderen, in Wallonië gebeurde dit rond 1900.
Wanneer en of er ooit Bevers in Zeeland zaten is (ons) niet
bekend. Vermoedelijk zaten zij hier enkel in het zoete/licht
brakke deel van Zeeuws-Vlaanderen en waren ze hier al voor
1800 verdwenen. In 1920 stonden Europese Bevers wereldwijd
op de rand van totaal uitsterven. Er waren nog slechts 700 indi
viduen aanwezig in het wild, verdeeld over 5 relictpopulaties.
Nu komen in Europa weer op verschillende plaatsen Bevers
voor. Naast uitbreiding vanuit de relictpopulaties is de popu
latie vooral gegroeid dankzij herintroducties in tal van landen
waaronder Nederland en België. Bevers staan nu op het punt
zich in Zeeland te vestigen, in 2014 was er zelfs voor het eerst
(sinds eeuwen) weer een exemplaar in Zeeland aanwezig. Voor
een korte periode heeft zich toen een zwervend exemplaar
opgehouden in het natuurgebied de Slikken van de Heen (Sint
Philipsland). Al vrij snel verdween de Bever echter weer van het
toneel. Vermoedelijk betrof het een jong zwervend exemplaar
op zoek naar een partner/territorium. Toch is het slechts een
kwestie van tijd alvorens er weer een nieuwe Bever opduikt
en ze zich echt zullen vestigen. In dit deel van Zeeland (Vol
kerak-Zoommeer) is immers volop leefgebied aanwezig. Een
tweede intrede zullen zij naar verwachting maken via Vlaande
ren. Er zit momenteel een kleine maar groeiende populatie na
bij de Zeeuws-Vlaamse grens. Onder andere in Het Molsbroek
reservaat nabij Lokeren leven Bevers. Zwervende dieren zijn
zelfs al gevonden in de omgeving van Moerbeke/Eksaarde en
Stekene. In zijrivieren van de Schelde nabij Antwerpen en Gent
bevinden zich grotere en groeiende populaties, die langzaam
maar gestaag naar het noorden uitdijen. De kolonisatieroutes
naar Zeeuws-Vlaanderen zijn vrij goed in te schatten doordat
de Bever de waterlopen goed volgt. Slechts zelden zullen zij
zich meer dan 30 meter van de oever ophouden. Dit houdt
in dat de zandrug op de grens op veel plekken een barrière
vormt. Hier liggen immers weinig waterhoudende sloten die
vanuit Vlaanderen naar Oost-Zeeuws-Vlaanderen stromen.
De meest voor de hand liggende route is dan ook via de
Moervaart, hier worden zo nu en dan al Bevers waargenomen
afkomstig van de kleine populatie nabij Lokeren. De Moer
vaart komt uit op het Kanaal van Gent naarTerneuzen, daaruit
komen ze via faunapassages in het Nationaal Natuurnetwerk
(voorheen EHS), en vervolgens kunnen ze Zeeuws-Vlaanderen
koloniseren. Geschikt biotoop is er voldoende, vooral wanneer
er waterplanten en gevarieerde oeverbegroeiing met zo nu en
dan bomen aanwezig zijn. Op locaties met brakke kreken, zon
der waterplanten en alleen riet op de oevers zullen ze (zij het in
lagere dichtheden) zich uiteindelijk ook vestigen. Een mogelij
ke andere vestigingsroute is via de Westerschelde. Hier is geen
geschikt habitat voor deze soort aanwezig maar ze kunnen
vervolgens wel de dijk overgaan en in geschikte binnenwate
ren terecht komen. Langs de Schelde komen Bevers op steeds
meer plekken voor en wie goed zoekt kan aangespoelde
afgeknaagde Bevertakken vinden langs de Westerschelde. In
Saeftinghe worden ze jaarlijks gevonden waar ze na springtij in
het veek achterblijven.
De Bever. Foto Twan Teunissen
ARK Natuurontwikkeling
Afgeknaagde boomstam. Foto Twan Teunissen/
ARK Natuurontwikkeling
De steltkluut lente
