De Moerspuische Watergang;
ruim 30 jaar later
r
I -
De Moerspuische Watergang
-
-
-
-
-
x
-
x
-
x
x
Teksten foto's Peter Maas
De Moerspuische Watergang onder Axel heeft een lange
geschiedenis achter de rug. Van oorsprong ooit een in het
Zeeuws moeras gegraven watergang. Het moeten kleine
bootjes geweest zijn, geladen met brokken veen die werden
gestoken in de uitgestrekte veenlandschappen. Een kostbaar
goedje destijds, dat werd overgeslagen op andere bootjes, op
een andere watergang met een ander waterpeil bij Overslag.
Op weg naar de grote stad Gent om als brandstof gebruikt
te worden of om er zout uit te winnen. Gent was immers
in de middeleeuwen op Londen en Parijs na, de grootste
stad van noordwest Europa (Wikipedia). Later kwamen
daar stormvloeden met inundaties vanuit de Westerschelde
overheen. Of er kwamen oorlogsperioden, de opstand tegen
de Spanjaarden in de 16e en 17e eeuw. Onder andere de
forten Sint Joseph en Fort Moerspui werden opgetrokken.
Tijden werden weer rustiger. Dijken werden hersteld, oevers
rechtgetrokken of opgehoogd, waterstanden gereguleerd,
stuwen geplaatst. En ineens zitten we in de jaren '80 van de
vorige eeuw. Een illuster gezelschap van de Provincie Zeeland,
toen werkend onder de naam PPD (Provinciale Planologische
Dienst), bezocht het gebied. Ze hadden flora's bij, een loep, en
vooral veel papier om alles te noteren wat ze tegenkwamen
aan gras, boom of struik in ieder slootje, berm, akker of
weiland. Er ontstond een waardevol archief. Een compleet,
gebied dekkend archief van de Zeeuwse flora. Uiteindelijk is
héél Zeeland op deze manier onderzocht. Deze informatie
vormde een bouwsteen van waaruit het toenmalige Streekplan
werd opgebouwd en later de EHS (Ecologische Hoofdstructuur)
wat we nu het NNN (Natuur Netwerk Nederland noemen.
Veranderingen in landschap en flora
Is het niet een interessant idee om de inventarisaties van
1983 nu, bijna 35 jaar later, te herhalen? Hoe is het gebied
veranderd? Welke planten kwamen toen wel voor en nu
niet meer? Welke planten zijn nieuw voor het gebied? Zoals
gezegd is de Moerspuische Watergang van oorsprong een
door mensen gegraven watergang. We vinden er dus niet
uitgebreide rietvegetaties of laag liggende weilanden zoals we
wel langs allerlei kreken tegen komen. De oevers zijn steil. Hier
en daar zijn percelen bos aangeplant met houtproductie als
hoofddoelstelling. Tussendoor liggen percelen gras of ruigte.
Alles bij elkaar vormt het landschappelijk een buitengewoon
fraai geheel. Maar de streeplijsten uit 1984 laten niet heel
veel andere dingen zien dan de gegevens die wij dit jaar met
onze plantenwerkgroep hebben verzameld. Meest opvallend
verschil is dat recent in het gebied op verschillende plaatsen
natuurvriendelijke oevers zijn aangelegd. Aanvankelijk waren
de plannen nog grootser en zou ook de hele waterhuishouding
worden aangepast. Waterpeilen zouden worden
gelijkgetrokken zodat stuwen zouden kunnen verdwijnen.
Het zou ecologisch een geweldige impuls kunnen geven aan
het aquatisch systeem. Vissen zouden vrij kunnen migreren en
zitten we niet met smart te wachten op een eerste waarneming
van een Bever of zelfs een Otter? Maar de veranderingen in het
gebied zijn sindsdien dus vrij sober.
Jammer genoeg zijn de sets gegevens uit 1983 en die van 2017
niet gemakkelijk met elkaar te vergelijken. Toch kunnen we
aan de hand van de streeplijsten van toen en onze verzamelde
gegevens via waarneming.nl toch wat in beeld krijgen. Zie
hieronder voor een tabel met een aantal opvallende soorten.
Daarbij wordt vooral gekeken naar de soorten die gebonden
zijn aan het water of moerassige groeiplaatsen.
Aarvederkruid
X
Beekpunge
X
Blauw glidkruid
X
Brede waterpest
X
Drijvend fonteinkruid
X
Dubbelkelk
X
Dwerg kroos
X
Gele plomp
X
Gele waterkers
X
Gevleugeld hertshooi
X
X
Gewoon sterrenkroos
Gewone engelwortel
X
X
Grof hoornblad
X
X
Grote egelskop
X
X
Grote kattenstaart
Grote watereppe
X
Grote waterweegbree
X
X
Grote wederik
X
Groot moerasscherm
Heen
X
X
Hoge fijnstraal
X
Hoge cyperzegge X
X
Kantig hertshooi X X
