Zachtroze pareltjes in het water
Bijzondere waarnemingen in onze regio
O
Waterviolier
4
Bijzondere waarnemingen y
4
Kleine Burgemeester
Tekst en Foto's: Peter Maas
Er zijn maar een paar kleine plekjes waar je deze plant héél
af en toe kunt zien, maar ze behoort tot de absolute pareltjes
van onze moerasflora: Waterviolier. Niet alleen vanwege de
prachtig zachtroze gekleurde bloemen, maar ook vanwege de
bijzondere groeiomstandigheden die deze soort aangeeft.
In Zeeland is Waterviolier beperkt tot een smalle strook langs
de grenskant met België. Daar waar het oude, kalkarme zand
aan de oppervlakte ligt dat daar tijdens het Laat-Pleistoceen,
zo'n 10.000 jaar geleden is afgezet. In de sloten, welen en
kreken stroomt zoet water en daarmee wijkt dit landschap
sterk af van de rest van Zeeland. Maar er is nóg een factor van
belang en dat is kwel. Op hoogtekaarten kun je zien dat er net
over de grens in Vlaanderen een aantal dekzandruggen zijn die
net een paar meter hoger liggen dan de sloten bij ons. En dat
zijn omstandigheden waarbij kwelstromen kunnen ontstaan.
Regenwater dat op de hooggelegen zandruggen valt, zakt weg
in de bodem en kan elders weer aan de oppervlakte komen. In
de reis die dit water aflegt door de grondlagen worden allerlei
mineralen opgenomen waardoor dit kwelwater een bijzondere
samenstelling krijgt. Kwelwater kan rijk zijn aan kalk en ijzer.
Kwel kan heel lokaal optreden of juist over grotere afstanden
en is vaak te herkennen aan een dun olie-achtig vliesje op het
water of aan de bruinkleuring in het water door het roesten
van het ijzer in het water.
Wil je deze prachtige plant een keer vinden dan moetje dus op
dit soort plaatsen gaan zoeken. Je vindt ze in de omgeving van
Clinge, Sint Jansteen of Heikant. Mogelijk ook nog ergens ten
zuiden van Sint Kruis en Aardenburg in West Zeeuws Vlaande
ren. De plant bloeit in de tweede helft van de lente, van mei tot
in juni. Ze hebben opvallende bloemen aan een rechtopstaan
de bloeistengel. De kroonbladen zijn lichtlila tot soms bijna
wit en de keel van deze kroonbladen is donkergeel van kleur.
Een bijzondere combinatie. Maar ook zonder bloemen is de
Waterviolier wel herkenbaar. De bladeren hebben kamvormig,
fijnverdeelde slippen en kunnen soms matten vormen op de
slootbodem wanneer de waterstand is gezakt. Waterviolier
groeit in gezelschap van onder meer Fijne waterranonkel,
sterrenkroos, Grote waterweegbree of Tenger fonteinkruid.
Verder zoeken in de omgeving levert wellicht vondsten op van
Schildereprijs, Melkeppe of Moerashertshooi. Het zijn planten
die wat Zeeland betreft vrijwel exclusief Zeeuws-Vlaams zijn.
Groeilocatie Heikant
Waterviolier
De stelt kluut lente 2018
Deze rubriek biedt ruimte voor korte berichten en leuke anekdotes over enkele zeldzame of bijzondere waarnemingen die in de
voorafgaande periode zijn gedaan. Als u een bijdrage wilt leveren kunt u die, vergezeld van een bijpassende foto sturen naar redactie@
steltkluut.nl.
Dit keer een bijdrage van Rob Remmerts over de Kleine Burgemeester op de slaapplaats in de Autrichepolder. Johnny du Burck en
Eveline D'hoore vertellen over de Zeearend in de Putting. Henk Castelijns legt uit waarom het goed nieuws is dat er steeds minder
Roodkeelduikers opduiken en waarom we blij moeten zijn met een dode Slechtvalk. Tot slot werpt Marian Sponselee een kritische blik op
de vogelaars die naar de Strandleeuwerik bij het Magere Merrieschor kwamen en sluit af met een flamingo in de Putting.
Door: Rob Remmerts
Na jaren met een Ganzenvirus te zijn besmet, (tellen, verza
melen, verslaan en statistiekjes) lukte het er vrij van te komen.
Alleen ganzen met halsbanden blijven mij fascineren. Een
halsband moet worden afgelezen, eerder ga ik niet naar huis.
Ik had wel zin in een andere uitdaging. Meeuwen! Die hebben
geen halsbanden, zijn vrijwel overal te treffen en zelf kom ik
ook nog eens ergens anders dan in de ganzenpolders. Zijn ze
makkelijk? In tegendeel, rete moeilijk. Maar de trefkans is su
per hier in Zeeuws Vlaanderen. Grote aantallen en veel soorten.
Eerst heb ik"Gulls of Europe, Asia en North America"aange
schaft, een paar avonden studeren en dan het veld in. Probe
ren foto's te maken en dan op waarneming.nl. Het leuke van
een foto is datje commentaar kan krijgen als de determinatie
niet goed is. Wanneer ik van Merijn Loeve een correctie krijg
dan voel ik mij vereerd. Thomas Luiten weet ook veel. Enkele
vraagbaken zijn prettig. Ontzettend leerzaam als je durft een
foute determinatie te plaatsen. En gaande weg word je steeds
beter. Een uitstapje naar oost of zuid Europa is ook leerzaam.
Maar ook dichterbij; Brouwersdam, Westkapelse zeedijk, of
de vuilstort in de Koegors. Op zoek naar grote groepen en zo
mogelijk de zon in de rug.
Zo was ik zaterdag 20 januari 2018 omstreeks 16.00 uur bij
het natuurgebied Autriche I (zo noem ik het maar), vlak bij het
betonnen kijkpunt. Ik durfde er niet naar toe te lopen want
enkele honderden meeuwen zaten daar al en die zouden zeker
vertrekken als ik verder het gebied in zou lopen. Al meerdere
jaren slapen hier in de winter enkele duizenden meeuwen. Ik
heb nu vier weken een Kowa TSN838 met 25x tot 60x objectief
en die doet het uitstekend bij schemer. Waar ik mijn oude Op-
tolyt voor zou thuis laten, ga ik met de Kowa op pad. Wat een
verschil! Ik was even aan het scannen en mijn oog viel op een
licht gekleurde meeuw. Qua grootte tussen een Zilvermeeuw
en een Stormmeeuw maar het kleed was vuil wit zonder een
enkel spoor van een donkere staartpen of slagpen. Is dit een
leucistische of albinistische meeuw? Nee, toch niet. Ik zag de
vogel opvliegen en tussen de meeuwen verdwijnen. Te kort
gezien om zeker te zijn. Ik durfde nog niet naar m'n vogelma
tjes te appen. Het duur een uur om het beest terug te vinden,
het begon al te schemeren. De bruine vlekjes op de dekveren
en de lichte mantel, lichte slagpennen, de grootte, het hoge
voorhoofd en de donkere snavel gaf voldoende zekerheid voor
een eerste winter Kleine Burgemeester. Jens Bokelaar was bij
toeval aan komen lopen."Ik heb een Kleine Burgemeester, wil
je hem zien?" Jens, keek maar kon hem niet vinden. Was dat
ding nu weer opgevlogen? Weer kwijt! Hup op de app, naar
Luc Bekaert, die woont in de buurt en komt meestal meteen.
Binnen 15 minuten stond hij er, zich verontschuldigend dat hij
aan het koken was en dat het zo lang duurde. Maar het lukte
niet meer om het beest terug te vinden. Jammer. Het werd
inmiddels donker, naar huis dan maar.
Zondag 21-1 waren we beiden weer present. Henk Nijskens
ook. Maar het lukte niet om 'hem'terug te vinden tussen 3000
meeuwen. Luc stond er maandag ochtend opnieuw zonder
resultaat. Meeuwen gaan namelijk vroeg op pad, voordat
het licht is. Vrijdag 26-1 present, om drie uur 's middag was
het bewolkt maar vrijwel windstil. Luc kwam half vier. Beetje
ouwehoeren en intussen speurend rond kijken, één oog in de
scoop en de ander halfopen voor wat voorbij komt. Slechtvalk
schuin achter ons in de tv mast op 400 meter. "Blijf daar maar
zitten, blijft het hier rustig". Na twee uur meeuwen kijken riep
Luc "Ik heb h'm". Yesss. Volgende opgave, 'hoe leg je uit waar
die zit tussen die duizenden meeuwen'. Maar dat duurde geluk-
Kleine Burgemeester (Larus glaucoides) Westkapelle22-12-2017
Foto: Henk Nijskens
