BOORVLIEGEN: 4 karakteristieke soorten van de Nederlandse Delta Boorvliegen BoorvHegen Door: Marian Kiefer Nathalie De Somer Bij De Steltkluut werd eind 2017 een insectencursus gegeven en Marian zorgde voor het cursusdeel Libellen en Water juffers, al lang een passie. Nu reist ze voor bijzondere soorten zelfs naar andere landen. Kort na de cursus, in de lente van 2018 ontmoetten we elkaar opnieuw tijdens een wandeling op de dijk van de Westerschelde. We informeerden naar el- kaars plannen. Als je door insecten gefascineerd bent, dan is de verleiding groot om alles te determineren wat voor de cameralens ver schijnt. Zo kan je er wat over lezen en ze opnieuw herkennen, of wegwijs worden tussen de vele insecten groepen. Gegaran deerd verwonder je je over de variatie, en vind je ook soorten die nog niet eerder in de regio zijn gevonden. Dit jaar leg ik me toe op Boorvliegen, vertelde Marian. Een aan tal jaren geleden fotografeerde Marian haar eerste boorvlieg op Gewone klit, en was gefascineerd door de bonte vleugels en de ogen met regenboogkleuren. Bij entomologiezaak Vermandei schaft Marian de determinatietabel Boorvliegen van John T. Smit aan en zo is de basis gelegd voor een ont dekkingsreis in eigen streek met een zoektocht naar elk van de soorten. In de loop van het jaar voegt Marian de ene na de andere prachtige boorvlieg foto toe aan haar verzameling fo to's in waarneming.nl. Het is altijd bewonderenswaardig als iemand het geduld en zorgvuldigheid opbrengt om diep in een soortgroep te duiken, gemotiveerd om ze te vinden en bereid om ongemakken te overwinnen. Boorvliegen zijn een weinig bekende soortgroep binnen de insecten. De Delta selectie Van John Smit, insectendeskundige bij EIS - Kenniscentrum Insecten verscheen in 2016 Analyse karakteristieke soorten van de Nederlandse Delta. John werkte samen met soort- groep-specialisten om tientallen soorten uit de Nederlandse fauna en flora wereld te selecteren die van de specifieke om standigheden in de Delta afhankelijk zijn. Het zijn allemaal soorten die daarom hoofdzakelijk in het Deltagebied voorko men door de aanwezigheid van kustduinen, zout- of brak wa ter en de bloemdijken of bloemrijke graslanden. Bij deze selectie horen 4 boorvliegen. Het zijn allemaal juweel tjes. Dit artikel schrijven we om jullie met deze mooie soorten uit eigen streek kennis te laten maken. Misschien inspireert dit voorbeeld om zelf een soortgroep uit te diepen of je eigen interesse te delen met het lezerspubliek. 4 Karakteristieke boorvliegen Boorvliegen zijn kleine vliegjes van zo'n 2 tot 7 mm met felge kleurde ogen en fraai getekende vleugels. In Nederland komen 84 soorten voor, waarvan enkele vooral in het Zuid-Hollandse en Zeeuwse Deltagebied. Hier leven ze op planten die in dit zilte gebied voorkomen. De vrouwtjes van de boorvliegen hebben een legboor, van daar de naam boorvliegen. Hiermee leggen ze eieren in delen van planten. Afhankelijk van de soort leven de larven in bloem- hoofdjes, stengels, bladeren of vruchten. De soorten die in vruchten leven, zoals de Kersenboorvlieg zijn heel schadelijk voor de fruitteelt en worden dan ook bestreden. In Nederland leven de meeste larven in de bloemhoofdjes van composieten en zijn gebonden aan één waardplantof aan verschillende soorten binnen één familie. Bijna alle boorvliegen hebben maar één generatie per jaar en overwinteren als pop, larve of imago. Er zijn vier soorten boorvliegen die meer in onze regio voorkomen dan daarbuiten. Dat zijn de Zulteboorvlieg, de Jakobskruiskruidboorvlieg, de Duindoornboorvlieg en de Heelblaadjesboorvlieg. Deze laatste is een betrekkelijke nieuw komer uit het zuiden. Waardplanten De levenscyclus van een boorvlieg is nauw verweven met de waardplant: het vrouwtje brengt met een legboor haar eieren in de waardplant. Als dat eitje in de stengel wordt gelegd, vormt de waardplant rondom de eieren een gal. Ook worden de eieren in een voedzaam plantendeel geboord. Bij veel composieten is de bloembodem gevuld en voedzaam. Veel boorvliegen leggen hun eitjes in bloembodems als de waard plant nog in knop staat. Uit elk eitje komt een larve, die van de waardplant als eerste voedsel eet. Waar grote groepen van de waardplanten in de regio staan, daar heb je hoogste kans om de boorvliegen te treffen. Bin nen onze regio worden veel flora-waarnemingen ingevoerd in waarneming.nl, soms staan de aantallen erbij of een foto. Insecten-waarnemers gebruiken deze extra informatie uit waarneming.nl dan om in te schatten of de locatie een bezoek waard is, en de plek van die grote groepen waardplanten op het juiste tijdstip te vinden. Vooral waardplanten in natuurgebieden of op braakliggende terreinen, gebieden die buiten het rigoureuze maaibeleid vallen, daar zijn de insecten te vinden. Belangrijk is dat de plant voldoende lang blijft staan, ook als deze reeds verdord en uitgebloeid is, zodat de larve kan uitkruipen of verpoppen. Dat geldt trouwens voor bijzonder veel insecten die de winter doorbrengen in plantendelen, zoals holle stengels, zaaddo zen, bloembodems. Iets om in gedachten te houden bij het zogenaamd winterklaar maken van onze tuinen, natuur en openbaar groen gebieden: verdorde planten zijn essentieel voor de biodiversiteit. Referenties Volume 5. De Nederlandse boorvliegen (Tephritidae) - John Smit-juli 2010-159 pp. Entomologische tabellen zijn een gezamenlijk uitgave van de Nederlandse Entomologische Vereniging (NEV), EIS Kennis centrum Insecten en Naturalis. Zie https://www.eis-nederland.nl/et Analyse karakteristieke soorten van de Nederlandse Delta. John Smit-juni 2016- Zie https://www.eis-nederland.nl/rapporten Uitgebloeid bloemhoofdje van Heelblaadjes met uitsluip-openingen van Heelblaadjesboorvlieg - foto Marian Kiefer De steltkluut zomer 2019

Tijdschriftenbank Zeeland

de Steltkluut | 2019 | | pagina 8