LiveAtlas: met vogelvrij tellen bijdragen aan de kennis over Nederlandse vogels
KONDIGING
O
Enthousiast geworden over LiveAtlas?
Sovoris LiveAtlas
Sovon's LiveAtlas
Survey Effort
Door Paul van Els (Sovon - Team LiveAtlas)
Een vogeltelling doen als tussendoortje, tijdens een mooie wandeling
bijvoorbeeld? LiveAtlas is het logische vervolg op Sovon's succesvolle
VogelatEas. Het nieuwe project biedt je de kans om op laagdrempelige
wijze deel te nemen aan het in kaart brengen van de Nederlandse
vogelwereld en die in je werkgebied. Die verandert immers voortdurend.
Maar het is ook een spannende en leerzame uitdaging voor jezelf! Het
uitgangspunt: een lijstje bijhouden van alle soorten die je ziet of hoort.
Je kunt zelf invulling geven aan hoe je dat het liefste
doet. Een rondje door het park? Een vierkante kilometer
systematisch uitkammen? Alleen soorten aankruisen of ook
individuen tellen? Kan allemaal. Met een complete lijst, ook
wel streeplijst genoemd, verzamel je veel waardevollere
informatie dan enkel het vastleggen van losse waarnemingen
of zeldzaamheden. Streeplijsten worden wereldwijd daarom
een steeds vaker gebruikt om informatie over vogels vast te
leggen. Zo gebruiken de Britten BirdTrack. In grote delen van
Noord- en Zuid-Amerika, maar ook bijvoorbeeld in Spanje en
Portugal, is eBird populair in gebruik.
Wat maakt LiveAtlas leuk?
Door complete lijstjes bij te houden blijf je scherp in het veld.
Daarnaast biedt het een goede manier om bijvoorbeeld een
lokale Avifauna te maken, omdat je met tellingen in km-
hokken een heel werkgebied systematisch af kunt gaan. De
lege vlakken op de kaart op www.liveatlas.nl dagen je uit
om 'onderbevogelde' stukken af te gaan. En ook in de beter
onderzochte gebieden is altijd wat te doen. Het project loopt
immers jaarrond. Lijstjes geven je daarmee ook inzicht in de
trefkans van soorten door het jaar heen. Probeer in augustus
bijvoorbeeld maar eens een Veldleeuwerik (of in sommige
gebieden, tegenwoordig, een Merel) tegen te komen. Of in
januari een Witgatje... Alle lijsten bij elkaar leveren mooi (en
live) inzicht in de fenologie en trefkansen van soorten op. En
leuke persoonlijke statistieken.
LiveAtlas is geen vervanger van bijvoorbeeld
Figuur 1. LiveAtlas-track in een kilometerhok. Bij de meest
waardevolle (en interessante!) lijstjes worden alle habitats bezocht
om alle soorten en aantallen op te pikken.
Drie 'magische' ingrediënten: telduur, afstand en volledigheid
mooie voorbeelden! Daarbij is het belangrijk dat we weten
datje lijst compleet is, omdat deze anders niet vergelijkbaar
is met andere lijsten. Vergeet dus niet om ook de talrijke
soorten (en de exoten) mee te nemen! Ook zijn telduur en
afgelegde afstand belangrijk, omdat de kans datje een soort
aantreft groter wordt naarmate je langer telt en een grotere
afstand aflegt. Een lijst van 5 minuten in de achtertuin is niet
meteen vergelijkbaar met een wandeling van 2 kilometer in
50 minuten. Voor al deze factoren kunnen we wel corrigeren,
omdat we de drie ingrediënten hebben.
Ik ben er wel maar je ziet me niet
Hoe gebruikt Sovon de gegevens nu? Een kijkje in de keuken.
LiveAtlas helpt ons namelijk om meer te weten over de kans
datje een vogel tegenkomt. In figuur 2 zie je een zogenaamde
detectiecurve. Het aantal soorten (of individuen) neemt toe
naarmate je langer telt. Uiteindelijk vlakt de curve af omdat
je alle soorten in het telgebied hebt waargenomen. De curve
zal er anders uitzien als je te maken hebt met in het oog
springende en luidruchtige soort als Koolmees (welke snel
wordt waargenomen) of met een moeilijker waar te nemen
en vaak stille soort als Appelvink (die pas bij het afvlakken
van de curve wordt gezien). Waarom is dit nu belangrijk? Ook
Figuur 2. Detectiecurve; naarmate er meer tijd wordt geteld,
neemt de kans om een soort waar te nemen ook toe. Bij lastige
soorten is de curve minder steil dan bij gemakkelijke soorten.
al worden alle vogels bij een telling ingevoerd, toch kunnen
er soorten of individuen ontbreken, bijvoorbeeld doordat de
weersomstandigheden matig waren, de waarnemer niet in
goeden doen was (verkoudheid of een kater) of er plotseling
straaljagers over het bos vlogen. Om hiervoor te corrigeren,
hanteren we detectiecurves, waarbij we op basis van getelde
tijd en soorten kunnen inschatten welke soorten gemist zijn bij
het tellen.
Ik ben er niet maar je ziet me wel
Omgekeerd hebben we natuurlijk ook waarnemingen die
wel zijn ingevoerd, maar die niet kloppen. Dit kan aan een
verkeerde soortherkenning of aan een invoerfoutje liggen.
Voor LiveAtlas hebben we een mooie validatietool ontwikkeld,
waarbij we alle waarnemingen filteren op bijzonderheden.
We letten op hoge aantallen, waarnemingen die buiten de
fenologie van een soort vallen en op het regionale voorkomen
van soorten. Als we iets opvallends zien, nemen we even
contact op met de teller.
Doe mee!
Haal meer uitje rondje vogels kijken en voer een LiveAtlas
lijst in! Kijk op www.liveatlas.nl of ga naar LiveAtlas in de app
Avimap! Voor meer informatie, neem contact op met
Paul van Els paul.vanels@sovon.nl of Albert de Jong
albert.dejong@sovon.nl.
Grafiek 1. De trefkans van respectievelijk Blauwborst, Koperwiek en Merel in 2019 ten opzichte van eerdere jaren
broedvogeltellingen en watervogeltellingen. Want we kunnen
geen (gebieds)trends berekenen met de lijstjes. Daarvoor
blijven regelmatige bezoeken met een vaste aanpak nodig.
Blijf dus vooral je tellingen voor bijvoorbeeld MUS en het
Watervogelproject doen.
Dankzij slechts drie ingrediënten van je telling: telduur,
afgelegde afstand en volledigheid, leg je al voldoende
informatie vast. Zo kunnen we met het aandeel lijsten
waarop een soort staat de trefkans per periode weergeven
en ontstaat een fenologiegrafiek. Kijk op de website voor
Donderdag 21 november 2019 verzorgt Paul van Els (Sovon Vogelonderzoek Nederland) een presentatie over LiveAtlas.
De presentatie wordt gehouden in het clublokaal van De Steltkluut, Edvard Grieghof 113, Terneuzen.
Inloop vanaf 19:00 uur, start van de presentatie om 19:30 uur.
Artikel gaat verder op pagina 25»
De steltkluut herfst 2019
Blauwborst
toil 1010,2017,1010,2011,2014
Koperwiek
2011 2010,2017,2010,2010,2014
Merel
JOU 201), 2017,2011.2011,2014
Bergen
nn
tuid Bevelom
Terneuzen
HutsQ
Assenede
Sint Gillis
Waas Beveren
OpenStreetMap contributors.