H
Even t©rug in d© tijd
Terug in de tijd
Tekst en foto's: Sandra Dobbelaar
Vlak voor de zomervakantie werden er naast ons huis
flinke sleuven gegraven voor de fundering van een nieuwe
schuur. Een grote kraan schepte in korte tijd een flinke
hoeveelheid grond opzij. Al snel kwamen we terecht op
een dikke laag veen. Niet op alle plekken was deze laag
even dik, maar op een plaats was deze wel l,5m dik. Het
was de bedoeling tot 2m diep te gaan, maar vlak voor we
daar waren, stuitte de kraan op iets hards. Het bleek
een boomstam te zijn. Met veel moeite wist de kraan die
er uit te trekken. Het gat was nu wel 2,5m diep, maar
eindelijk was er een zandlaag bereikt. Het is bekend dat
hier overal veen vlak onder het oppervlak zit. Ook weten
we dat hier rond Vogelwaarde veel bomen onder het veen
in de grond zitten, bat hadden we al eerder gezien met
de aanleg van natuurvriendelijke oevers hier vlakbij en
met het vervangen van de riolering in de straat. Enorme
wortelvoeten van bomen werden toen naar boven gehaald.
Twee hebben we er in de tuin gelegd. Meteen was ik heel
nieuwsgierig. Zou het dorpje Boschkapelle daar misschien
naar vernoemd zijn? Hoe oud zouden die zijn? Om wat
voor soort bomen gaat het eigenlijk? En hoe komen die
nou onder het veen terecht?
Eerst maar eens de geschiedenis induiken van het ontstaan
van onze regio, baar vind ik vast wel wat antwoorden. Zo'n
11.000 jaar gelden brak er een wat warmere periode aan.
be ijstijden waren voorbij, het ijs begon te smelten en de
zeespiegel
steeg iets
verder in zee,
langs de kust
van Zeeland zoals we
die we nu kennen, ontstonden zandruggen (strandwallen).
Daarachter ontstond een gebied met schorren en slikken.
Er begon zich veen te vormen. Ongeveer 5500 jaar
geleden was heel Zeeland bedekt met veen. Tot ongeveer
2000 jaar geleden bleef dit zo. Daarna begon door eb
en vloed het veen hier en daar weg te spoelen. Ge uien en
kreken ontstonden. Het was er zo ruig dat er geen mensen
konden wonen. Het moet er uitgezien hebben zoals in
Saeftinghe. Het water, de wind: het kan er gevaarlijk
zijn. Na verloop van tijd raakten geulen en kreken
opgevuld met zand. Er ontstond dus een gebied met delen
van klei (soms met veen er onder) en gebieden met zand
op de plaatsen waar eerst kreken lagen, boor uitdrogen
en door het gewicht van de klei, klinkt veen in. Zand klinkt
niet in en daardoor kwamen opgevulde kreken en geulen
(kreekruggen) hoger te liggen in het schorrenlandschap
dan veengebieden. Het \Naren geschikte plekken om te
gaan wonen. Nog regelmatig overstroomde de zee het
hele gebied. Het was er niet makkelijk om te wonen.
Mensen moesten telkens verhuizen en opnieuw beginnen.
Ongeveer 900 jaar geleden begon men daarom dijken te
bouwen. Maar nog heel vaak volgden overstromingen door
storm, oorlog en slecht gebouwde dijken. Het landschap
zoals we dat nu kennen begon vorm te krijgen.
be stam van mogelijk 6000-8000 jaar oud. be schorsplaten laten zien dat het qpi een grove den gaat
Terug in de tijd
Het verhaal over
veenvorming deed
me denken aan de
veenlaag die de
kraan naast ons huis
opzij had gelegd.
Een paar stukken
hebben we eens
goed van dichtbij
bekeken. Het veen
dat het diepste
zat had vooral een
sponsachtige fijne
structuur; het
zou best veenmos
geweest kunnen zijn.
bat is veen dat als
eerste verschijnt en kan groeien in stilstaand water. Het
groeit omhoog en zo wordt het mospakket steeds dikker.
In de wat ondiepere veenlagen zagen we dan ook heel veel
stengels en blaadjes van riet. Fascinerend dat je met je
vingers planten aanraakt van misschien wel 6000 jaar oud!
Verkleuringen in de veenlaag
verraden graafwerkzaamhe
den. Lag hier een sloot. Of is
hier veen weggehaald om er
zout uit te halen (moernering).
Kijkend in de gegraven sleuf voor de schuur, valt op dat
de veenlaag plotseling eindigt op een laag zand. bat zagen
we bij eerdere opgravingen ook al. Daarin wortelden de
bomen, be boomstammen die in de onderste laag veen
zijn gevonden, hebben dus op het zand gestaan en zijn op
een gegeven moment afgestorven, omgevallen en door het
veen omsloten. Opvallend is dat de boomstammen die we
tot nu toe gevonden hebben, allemaal in dezelfde richting
lagen. Voor het ontstaan van de veenlaag, stonden er dus
ook al bomen. Het moet een wat ouder bos geweest zijn,
want sommige boomvoeten die we zagen, hadden een
Restanten van een grove den boomvoet in het veen,
de wortels in het zand
doorsneden van wel 50cm. Ik besluit de boomstammen en
boomvoeten nog eens goed te bekijken en constateer dat
het gaat om grove dennen, be opvallende schorsplaten
zijn nog goed te herkennen. Net of ze nog niet heel lang
geleden zijn doodgegaan. Ze zijn zo doorweekt en zwaar,
dat ze met een kraan opgetild moesten worden, bat is ook
de reden dat ze er nog zo goed bij liggen. Op 2,5m diepte
in de bodem is er water en nagenoeg geen zuurstof, bat
zorgt er voor dat het hout niet gaat rotten, net als de
plantenresten in het veen.
Over bomen en bos heb ik tot nu toe nog niet veel gevonden.
Het blijkt dat tussen 6000 en 8000 jaar geleden er een
bos was van grove den in onze streek, be restanten van
bomen die we hier in de omgeving vinden, zijn dus al
behoorlijk oud. Mijn fantasie begint meteen te werken en
ik zie het al voor me: een uitgestrekt gebied van bos, met
grote en kleine dennenbomen, zandvlaktes en moerassen.
Het klimaat is nog guur. Mensen leefden hier nog niet.
Wel allerlei wilde dieren als herten, wisenten en wolven?
Indrukwekkend en vooral heel boeiend, dat je met een
schep in de grond zo ver terug kunt in de tijd. Jammer
dat wij mensen zo'n rommeltje maken van die tijdschot
in de bodem door de aanleg van pijpen, leidingen, sloten,
riolen, funderingen...
Veen met een heel fijne structuur
van waarschijnlijk mossen
be boomvoet van een grove den met een doorsnede
van wel 50 cm staat nu in de tuin. Schorsplaten laten
zien dat het om een grove den gaat.
sc-va fss
JK Hr
?r\
