Ruimte over in eigen tuin?
Plant deze winter eens een
streekeigen boom of struik.
Kies inheemse bomen en struiken
4
Hondsroos bottels. Foto Peter Maas
Hanneke Smuldersmet medewerking van Lucien Ca He
Ook een naaldboom verloren in de eigen tuin? Of kan de haag wat aanvulling gebruiken? Sta dan eens stil bij het belang
van inheemse en streekeigen bomen en struiken (hierna: bomen), want die hebben zo veel voordelen in vergelijking met
uitheemse soorten. Alle soorten bomen bieden weliswaar schuil- en nestgelegenheid voor vogels en uitheemse struiken
kunnen vooi '>gels eetbare bessen dragen. In het algemeen geldt echter dat inheems plantgoed beter dan uitheems
plantgoed kan samenwerken met andere flora en fauna die hier thuishoort.
Inheemse soorten zijn soorten die van nature, oftewel in het
wild, in Nederland voorkomen. Het deel hiervan dat van nature
in Zeeland voorkomt, noemen we streekeigen. Enkele soorten
die niet inheems zijn noemen we toch streekeigen omdat ze al
heel lang worden aangeplant op erven.
Vooral insecten die hier van nature thuishoren zijn gebaat
bij inheemse en streekeigen bomen. Veel uitheemse rassen
bieden bijvoorbeeld nauwelijks nectar, of de nectar zit zo diep
in de bloemen van deze sierrassen verstopt dat de inheemse
insecten er niet bij kunnen. Het stuifmeel van uitheemse
soorten is lang niet altijd geschikt voor de inheemse bijen.
Op de ladder van ecologische meerwaarde vormt streekeigen
plantgoed van autochtone herkomst de overtreffende trap.
Dan hebben we het over planten die nakomelingen zijn van
bomen die hier al eeuwen in het gebied groeien. Hierdoor
zijn ze beter aan de plaatselijke (weers)omstandigheden
aangepast. Bovendien bloeien ze op het juiste moment.
Bijvoorbeeld een eenstijlige meidoorn afkomstig uit Italië is
hier wel inheems, maar niet autochtoon en daarom een minder
geschikte speler in het lokale ecosysteem dan de autochtone
plant. Een eenstijlige meidoorn die groeit in de Zak van Zuid-
Beveland in een oude haag die op oude kaarten is terug te
vinden, zal waarschijnlijk wél autochtoon zijn. Nakomelingen
daarvan hebben een ecologische meerwaarde ten opzichte
van geïmporteerde eenstijlige meidoorns.
Een ander voorbeeld dat het belang van streekeigen en
autochtoon plantmateriaal duidelijk maakt, zijn de elders in
Europa gekweekte sleedoorns. Deze bloeien vaak zo vroeg
in het voorjaar dat er nog bijna geen insecten actief zijn.
Op het moment dat veel insecten wel actief worden zijn die
sleedoorns vrijwel uitgebloeid. De autochtone sleedoorn bloeit
wel precies op tijd.
De inheemse schietwilg (Salix alba) of een andere inheemse
wilg is te verkiezen boven sierrassen als bijvoorbeeld de Salix
alba 'Lievelde', omdat van laatstgenoemde onzeker is hoeveel
voedsel die insecten te bieden heeft.
Bij het uitzoeken van een geschikte nieuwe boom zijn vele
criteria te bedenken. Hier zetten we de ecologische criteria in
de schijnwerpers, vanwege de belangrijke bijdrage aan het
versterken van de biodiversiteit van inheemse soorten nu
De steltkiuut winter 2021
het aantal insecten(soorten) zo hard achteruit is gegaan. Bij
de ecologie gaat het immers om de samenhang van levende
wezens met elkaar en hun omgeving. Behalve de criteria
inheems en streekeigen, is het van belang om rekening te
houden met de grondsoort in de tuin. De fauna heeft in
verschillende jaargetijden iets aan de tuin bij boomsoorten
met variatie in bloeitijd. Zo is de laatbloeiende klimop (Hedera
helix) in de herfst en de vroegbloeiende wilde kardinaalsmuts
(Euonymus europaeus) juist in het voorjaar een waardevolle
voedselbron voor insecten. De vruchten van beide soorten zijn
trouwens geliefd bij vogels.
Met klimaatverandering in gedachten is de aanschafte
overwegen van een inheemse soort die ook zuidelijker
voorkomt, zoals de zomereik die zowel inheems is in
Nederland als in Spanje. Zo krijgen de autochtone exemplaren
van deze inheemse soort de kans om zich in enkele generaties
aan te passen.
Stichting Landschapsbeheer Zeeland (SLZ) heefteen
bruikbaar advies voor streekeigen plantgoed geformuleerd.
De hierna opgenomen tabel is een bewerking1 van
dit'Advies assortiment van bomen en struiken'. De
geadviseerde boomsoorten zijn alfabetisch gerangschikt op
wetenschappelijke naam. De volgende boomsoorten kregen
van SLZ het advies Nee en zijn daarom uit deze versie van de
adviestabel gelaten: paardenkastanje, haagliguster, plataan,
Hollandse linde. Foto Lucien Calle
1De volledige tabel met uitleg is hier te raadplegen: https://landschapsbeheerzeeland.nl/werkzaamheden/advies-streekeigen-plantgoed De verzameling van
nature in Nederland aanwezige plantensoorten is langzaam dynamisch, de adviestabel van SLZ kan na verloop van lange tijd dan ook wijzigen.
Klimop. Foto Bert van Broekhoven
Wilde kardinaalsmuts. Foto Hanneke Smulders.
