- 12 -
"Uien het water deert, die het water keorr," is een
cud gezegde, waarmee werd aangegeven, dat het onder-
boud van de zeedijk rustte op de schouders yan^degene,
die land aan de zeedijk had liggen. Buurman, die zijn
land achter binnendijken had, betaalde geen duit aan -
bet onderhoud van de zeewering.
lis particulier kon men deze last niet dragen. Het
is dus wel vanzelfsprekend, dat het inpolderen hier
toekwam aan de Ambachtsheer van het betrokken gebied,
loorèaans was deze kapitaalkrachtig genoeg (opbrengs
ten van tienden; grasetting van dijken en wegen, de-
bier zogenoemde "ziëkant-wegen"5 de Her.ondiensten; de
n"arktrechtene.d.). Vaak echter droeg één Heer alleen
zelfs niet graag het risico; dan vormde hij een compag
nonschap met één of meer andère Heren met naar rato
een aandeel in de nieuwe polder.
Een imposante dijk is de 800 m-lange Lenshoeksdijk
tussen 's-Gravenpolder en Hoedekenskerke. Ze moet in
144-5 tot stand zijn gekomen;- toen heeft Filips de Goede
tenminste toestemming gegeven, op voorwafbde, dat de
kruin be lijdbaar zou zijn voor paarden en karron (stra
tegisch oogmerk 1De dijk werd gelegd tussen Zuid-
Bcveland en het eiland Baarland. Voorheen was er een
(druk) veer; een landweg ongeveer op de plaats van
dit veer heet nog '?De Baarlander".
De hoofdplaats van het eiland Baarland (men noemde dit
eiland ook wel Oostborssele)Baarland, heeft zich met
hand en tand tegen de sluiting van het Zwake verzet.
T7e weten dit niet uit de archieven, d_och' uit het land
schap zelf, en uit de gemeentegrenzen. Baarland zag
haar'wensdroom, STAD te worden, door deze afdamming
bedreigd. Baarland had reeds haar geduchte Hellenburg
en waarschijnlijk ook reeds Het Slot. De drie Jannen
van Renesse hadden op 1 juni 1394- definitief voor
Baarland, een weekmarkt op maandag plus 'een belangrijk
stapelrecht weten te kopen. Dit was dé aanloop tot
het kopen van stadsrechten. Al was er dan een belang
rijk overzetveer op s—Gravenpolder, de moeste bewoners
van hot eiland (Oudelando, Baarland, Everinge, Stuive-
zand, Bakendorp.Hoedekenskerke, Vinninge en Ostende)
v/aren aangewezen op de centrumplaats Baarland. Door
- 13 -
een vaste oeververbinding met Zuid-Bevel and zou Baar
land veel schade lijden van de nog- belangrijker plaats
Goes
Toen dub de Heren van - 1 s-Gravenpolder kwamen met de
plannen tot afdamming van het Zwake, gaf Baarland geen
draad toes men wilde niet meehelpen. De gemeentegrens
's-Gravenpolder - Hoedekenskerke ligt pal tegen de
oude Zwaakse dijk aan, omdat van hot nieuwingepolderdo
gebied praktisch niets aan Hoedekenskerke toeviels
's-Gravenpolder had het reuzenkarwei geheel alleen
moeten klaren. Een reuzenkarwei; dat blijkt uit de gro
te bocht in deze dam vlak bij 's-Gravenpolder, het
sluitgat. Daar is door de ebstroom de dijk over de
hele voetbreedte naar het westen geschoven We staan
verbaasd, dat het sluiten de dijkwerkers in de Boer-
gonse Gouden Eeuw is gelukt, gezien de gebrekkige
technische hulpmiddelen en het volslagen gebrek aan
kennis over stroomsterkte, stroomsnelheden, geschikte
grondslag, of waterdruk; zelfs het afwachten van ge
schikt woer voor de dichting was toen. een gok J
Waarom legden de Heren van 's-Gravenpolder de dam
juist déar, zo ver naar het oosten Waarschijnlijk,
omdat ter plaatse de breedste schorren lagen, en de
smalste vaargeul; mogelijk óók, omdat het vroegere -
overzetveer djaar ongeveer lag.
Maar waarom is er dan nog een tweede poging, ongeveer
1 km westwaarts ondernomen We bedoelen op de plaats,
v/aar thans het restant van het Zwake het breedst en
het diepst is, namelijk in het verlengde van de 's-Gra-
venpolderse Langemairedijk, aan de Vleugeldijk; de plaat
die bekend staat als ??Het Noliet je;ï, één van de mooie
plekjes natuurschoon van Zuid-Beveland. Ook hier is
de ligging van de gemeentegrens (=Heerlijkheidsgrens)
sprekends deze grens ('s-Gravenpolder'- Nisse) ligt
precies over de Vleugeldijk en Het Nolletje. Rivali
teit tussen de Heren van Nisse en die van 's-Graven-
polder, wie de eigenaar zou zijn van de te winnen
Zwakepolders, deed Nisse een afsluitdam projecteren
op één van de onmogelijkste plaatsen in het Zwake.
Het resultaat was dan ook slechts een dijkstompje van
hooguit 50 meter; de enigste winst voor Nisse was,
dat een stuk noordelijke Zwake-oever aan haar Heerlijk-
