64
le* Zeeland was een door talrijke zeegaten vertrok
keld gebiëd- van eilanden en schorren;
2e. Het lag aan zee;
3e. Het lag hij de mond onzer grote rivieren; 'C
4e. Het lag tussen Vlaanderen en Holland, vroeger
twee zeer belangrijke gewesten. -
Het verbrokkeld zijn had allereerst invloed op de
bevolking. De mensen kwamen zich niet licht vestigen
in een door water bedreigd en op verschillende plaat
sen bij vloed overstroomd gebied. Een. tamelijk groot
deel der eilanden schijnt niet veel bloedmenging ge
had te hebben; speciaal zijn.er niet zo veel Germanen
komen wonen ais elders in ons. land en is dus de ou
dere bevolking meer intact gebleven. :tVan alle Neder
lands sprekende gewesten is Oost-Zeeland het meest.
on-Germaans".
In het Westen ging het'beters langs-de hogere, .zan
dige kustlanden kwamenErie zen en Saksen, misschien
ook Franken "hinneri,
Er is dus wel'verschil in afstamming, al is het in-;
andere delen "van ons land groter. -
Trouwens het wordt gezien aan de verschillende
kleur van hoofdhaar en ogen.en minder duidelijk aan:
de vorm van hét hoofd." In'de verschillende geaard
heid van onze provincialen zal ook wel iets er van
te zien zijn; ik denk b.v. aan godsdienstige ver
schillen. Maar hier zal de afgezonderde ligging der
eilanden van elkaar en het contact met naburige ge
bieden ook van invloed zijn geweest.
Die verbrokkeling had nog een ander'gevolg.
Zeeland heeft lang gesukkeld met slechte verkeers
wegen. In de Franse tijd werden voor het eerst flinke
wegen aangelegd, waarover weldra de diligence reed.
Voor honderd jaar ging de postdienst van Brabant
naar Middelburg als volgt
Van Bergen op Zoom ging een postkar naar de Een
dracht, waarover ze met de pont gebracht werd naar
Tholen. Dwars door dit eiland ging het naar Scher-
penisse. Vandaar had het vervoer der poststukken
plaats per schuit naar Yerseke, om verder per kar
- 63 -
naar het Sloe tussen Zuid-leveland en Walcheren te
worden gebracht; daar werd weer een schuit gebruikt
en-op Walcheren een postkar. In de winter bleef de
postbestelling nogal eens uit wegens drijfijs.
Toen in 1872, dus 90 jaar geleden nog maar, de spoor
lijn van Roosendaal naar Vlissingen gereed was, lag er
op de dam, die Brabant en Zuid-Beveland verbond, naast
de spoorbaan nog geen rijweg J Het verkeer naar Brabant
ging nog altijd over Tholen J Vooral de jaren na de
tweede wereldoorlog hebben het verkeerswezen zeer
sterk zien vooruitgaan.
Daardoor is er in het conservatisme der Zeeuwen wel
verandering ten goede gekomen.
Een derde gevolg van de verbrokkeldheid was de slech
te gezondheidstoestand. Men heeft deze ontkend, zelfs
met een argument als dit s dat men nu en dan
drielingen ziet verschijnen en dat in 1821 en 1822 in
de gemeente van Kruiningen binnen weinige maanden door
acht vrouwen zeventien kinderen zijn ter wereld ge
bracht iMaar' de statistiek gaf krachtiger tegenargu
menten? Zeeland had een hoger sterftecijfer dan enige
andere provincie J
De toenmalige Gedeputeerde Staten vonden het echter
opmerkelijk, dat ook het geboortecijfer hoger was dan
ergens elders, want zo bleek immers, nhoe de natuur
in .derzelver vaste door de wijze Schepper van dezelve
bepaalde wetten steeds aan de eene zijde voorziet in
hetgeen zij aan de andere zijde onttrekt.1'
Door verbeterde afwatering en demping van poelen en
plassen is de gezondheidstoestand veel verbeterd.
Behalve de verbrokkeling noemde ik als tweede punt
de ligging aan de zee.
Deze heeft grote gevolgen gehad. Zeeland is een gebied
van grote zeevaart geweest, waarbij we natuurlijk aller
eerst aan Walcheren hebben te denken,.- ofschoon Zierik-
zee er ook in deelde en zelfs van een plaats als Goes,
meer binnenwaarts gelegen en al vroeg een 1andbouw
plaats van betekenis, kan gezegd worden, dat een harer
burgers, Valcke, een belangrijk aandeel had in de tot
standkoming van onze Indische handel.
Nederland lag zeer geschikt -midden tussen Oost- en
Middellandse Zee, aan de mond der grote rivieren.
