A
64*0
- 16 -
We wetendat deze hand- of persoonsmerkenin de 17de
eeuw en daarvóór algemeen in gebruik waren, niet alleen
voor het ondertekenen van stukken, maar ook als eigen
domsmerken op voorwerpen, op grafzerken, op wapenschilden,
in kerkramen, enz. Er zijn aanwijzingen, dat niet alle ge
bruikers analfabeet waren.. Sr zijn diverse voorbeelden van
schepenen, baljuws en secretarissen van schepengerechten,
die met een merk tekenden. Eet is moeilijk voor te stellen,
dat deze lieden niet konden schrijven....
Het schijnt, dat ieder zijn eigen bepaald merk had, waar
van hij niet afweek, al komen kleine wijzigingen nu en dan
voor en werd een merk Soms op zijn kant, op zijn kop of
spiegelbeeldig neergeschreven
Gedurende de l8de eeuw zien we een vermindering van het
aantal handmerken. Ook worden ze eenvoudiger van "construc
tie" en beginnen de echte analfabetentekens de overhand
te krijgen.
In sommige merken kan men duidelijk voorwerpen onder
scheiden. Zo tekenden Marinus Jansen van Gorp en Adriaen
Gijsbrechtsen Grissaerts met een schaar en waren wellicht
kleermakers (Etten, einde 17de eeuw). Andries Leenaerts,
droogscheerder van beroep, tekende met een droogscheer-
dersschaar (Etten, 1693? mededelingen van Drs. G.E. op., 't
Hof, Vlaar dingen)
In Zeeland troffen we gekruiste zwaarden, ankers en een
ploeg aan.
Soms bestaan merken uit initialen of zijn min of meer ge
compliceerde monogrammen.
Be meeste merken zijn echter, men zou haast zeggen: tradi
tionele lijnf iguür t jes waaraan misschien een symboliek
ten grondslag ligt, die ons onbekend is en die misschien
reeds in de 17de eeuw in het vergeetboek geraakt was.
Be oorsprong van de tekens is zeker nog niet voldoende
verklaard. Evenmin weten we veel van de "regels" die on
getwijfeld op het gebruik van handmerken toegepast werden.
Waren ze erfelijk? Gebruikten naaste familieleden dezelfde
of gelijksoortige merken?
Een antwoord op sommige van deze vragen kan wellicht gege-,
ven worden nadat voldoende materiaal bestudeerd is. Het z.ou
interessant- zijn om handmerken te documenteren. Voor zover
de ruimte in dit blad het toelaat, zullen we regelmatig
handmerken en eigendomsmerken op gebruiksvoorwerpen, graf
zerken, w.apens en elke andere bron publiceren.
We hopen, dat dit voor U een stimulans mag zijn' om ook
naar dergelijke tekens uit te zien en ons Uw vondsten met
bronvermelding mede te delen.
Hier is het adres: P.A. HARTHOORN
lA. Bognor Brive
EERNE BAY
Kent - England
1= Adriaan Jansen Koek - GOES
Geboren omstreeks 1561.
Inv. Las. 2057, 7*3*1633, 23.9*1636,
-10.11.1637. Lx:
2. Simon Bignus Boute, GOES
Inv. Las. 2061, 11.7I63A.
(ploeg?)
9
3. Jan Sijmonsz. - GOES
Inv. Las. 2058, =1639-
A, Tobias Goeman - GOES
Inv. Las. 2058, 8.5«l639°
