Dat merken van verwante personen treffende overeenkom
sten kunnen vertonen, is reeds lang bekend. Helaas hebben
wij in Zeeland nog weinig goede voorbeelden gevonden.
Dat merken familietekens waren, die eeuwenlang van geslacht
op geslacht overgingen, is m.i. nog onvoldoende bewezen.
Dat de oorsprong van merken zeer oud moet zijn, is aan geen
twijfel onderhevig. De Frankische koningen gebruikten reeds
monogrammen.
Dat van Karei de Grote bestond uit een
kruis, kennelijk als Christelijk symbool,
met de letters K, K,'L en S van 'Karolus1.
(Men zou er ook de A, de ruitvormige 0 en
de V-vormige U uit kunnen halen»)
Misschien waren de oudste persoonsmerken
ook een soort monogrammen, al of niet ge
combineerd met symbolische of religieuze tekens.
Sommige onderzoekers zijn van mening, dat aan. persoonsmerken
runetekens ten grondslag gelegen hebben. Dit is zeer goed
mogelijk, al betwijfel ik het, dat, men zich in de 17de of l8de
eeuw hiervan nog bewust was
Het is opvallend, dat in vele merken een teken voorkomt,
dat lijkt op ons cijfer 4? vaak gecombineerd met een schuin
kruis.(Zie nr. ^3).Men heeft hierin het Christusmonogram
gezien, dat gevormd wordt door de Griekse letters X en P,
de twee eerste-letters van het Griekse 1CHRISTOSHet
klinkt zeer aannemelijk, maar het bewijs ervoor zal wel
nooit geleverd kunnen worden. Ook in Zeeland vinden we
dergelijke merken, met of zonder kruis, en soms aangevuld
met eind- of dwarsstreepjesOok vaak in spiegelbeeld.
(Zie de? nrs. 1, 13» 20, 23, 24, 29, - 59)
Nr. 37 is vooral interessant, omdat we hier naast de 4-vorm,
ook een merk kennen met een zuivere P en een merk met een
staand kruis, hetgeen eveneens een Christelijk symbool kan
zijn.
Soms vinden we merken gecombineerd met letters. Vaak
los van het merk, zoals bij Joos Wolle, met de initialen
I(oo)S (zie nr. 60)Vaak ook als deel van het merk. Een
goed voorbeeld is het merk van Adriaen Schuurman (nr. 19),
- 37
dat een duidelijke S vertoont. Dc Engelse winkelier, die
hetzelfde merk gebruikte, heette Spendlove. In. beide ge
vallen is de eerste letter van de familienaam gegeven.
In het merk van Jan Mattheusz (nr. 6l) kunnen we de letter
M ontdekken. Eén van de dwarsstrepen stelt misschien de
letter I van Jan voor. In andere merken menen we ,de letter
A en de letter 0 te herkennen.
Het teken XX dat we in veel merken terugvinden, is mis
schien afgeleid van de letter W, die vroeger, zoals nu nog
in Engeland, als een dubbele V (double beschouwd, werd.
In dit opzicht zijn vooral de merken 66 en 69 interessant.
Helaas hebben de meeste personen, die een dergelijk merk
gebruikten, geen W in hun. naam. Waar dit wel het geval is,
kan het toeval zijn (nrs. 19, 27, 37, 39, 62 - 7*0. Het'is*
wellicht verstandig,, om' niet te snel conclusies te trek
ken, ook al is het soms nog zo aantrekkelijk.
Cornelis Jacóbsz Schoemaker
Schepen te Wemeldinge.
Inv.Las.3638,3639 en 3595,
respect. 22.3.1617, 1.12.
1623 en 1.10.1635. Zie Gens
Nostra,Jg.10,116 (1955)»
38. Pieter Hui-
brechtsz
Luickenaar
schepen van
Nisse
Inv.Las.3357, 5.1.1682,
6.II.I689, 31.1.1691 en
22 Jk169'+
