- k -
vestigingen plaats. Keizer Ivarel V geeft november 1539
Goes het privilege, dat de x>r°visor van Zuid-Beveland daar
voortaan elke vijftien dagen consistorie zal houden.
Als Reimerswaal zijn ondergang reeds nabij is en de eerste
flitsen der hervorming in Zuid-Beveland merkbaar worden,
verzoeken dijkgraven en gezworenen van Bewesten Yerseke en
Oostborssele aan Philips II, de geestelijke jurisdictie te
verleggen naar Goes. Nadat dè bisschop van Middelburg en
baljuw, burgemeesters, schepenen en raad van Reimerswaal
hiertegen bij de landsheer geprotesteerd hebben, beslist
deze, dat het gerecht gezeteld zal blijven waar het is.
Een brief van de provisor van Zuid-Beveland, gedagtekend
"Zaterdaags na den Zondag Oculi (3de zondag in dè Vasten)
in 't jaar 1566 gemeene stijl" wordt meegedeeld in 'Oudheden
en gestichten van Zeeland
10 januari 1568 keurt koning Philips II ten verzoeke van de
bisschop van Middelburg, de domproost van Utrecht en regeer
ders van Reimerswaal goed, de 3 October 1565 opgestelde
"Forme ende maniereduer last ende versouck van den eer-
waerdigen heere den biscop van Middelburch, daerthoe by de
hoocheyt van de hertoghinne. van Parma ende Plaisance etc.,
gouvernante regente van wegen den conincklijcke majesteyt,
vermaent ende geport wesende, geconcipieert ende begrepen
by den gedeputeerden van den gepreviligeerde steden van Rey-
merswale ende Goes, al voren daerop rypelijck ge communie eert
den raedt van de magistraet ende regierders derzelver steden,
volgende dewelcke de geestelijcke censuren, te weten dèn ban,
aggravatie ende reaggravatiezullen mogen verandert worden
in andere bequamer middelen van proceduren over tdestrict
ende tbedrijf der geestelijcke jurisdictie van Zuyt-Bevelandt
ende over den bedryve van Sinte-Martensdijck, Poitfliet met
ten anderen omliggenden dorpen, altijt onder tbelieve ende
placet van de coninclijcke majesteyt". 3 augustus daaraanvol
gende geeft Cornells Janszoon Strijen, exploiteur van het
hof van Holland, Zeeland en Nest-Friesland, bericht betref
fende de afkondiging van deze "Forme" te Reimerswaal, Poort
vliet, St. Annaland, St. Maartensdijk, ScherpenisseBaarland,
Pisse, IleinkenszandKruiningen, Waarde, Biezelinge en Goes.
Dijkgraaf en gezworenen van Bewesten Yerseke en°van Oost-
Borssele hadden in 1563 ook een vergeefse poging ondernomen om
de zetel van de provisor naar Goes verplaatst te krijgen.Onmid
dellijk kwamen baljuw, burgemeester, schepenen en raad van' het
reeds grotendeels ontvolkte en al tientallen jaren als een a
part eile.ndje in de Oosterschelde liggende Reimerswaal in het
geweer. Bovendien kregen ze de hulp van de versbakken bisschop
van Middelburg, Ni colaas de Castro. Hun. gezamenlijk protest
deed de koning besluiten, dat de geestelijke jurisdictie over
Zuid-Beveland behoorde te blijven waar ze was
Nog in 1569 woonde de provisor in het ten ondergang gedoemde
stadje, doch kort daarop moet de overplaatsing een feit gewor
den zijn. Doordat de archieven van Reimerswaal hierover Fruin
geen lacht verschaft hebben, de stadsresolutien van Goes uit
die tijd ontbreken en in het archief van het kapittel van Oud
munster te Utrecht zich geen voldoende gegevens over de provi—
sorie van Zuid-Bevelnd bevinden, zal de juiste datum wei-niet
meer te achterhalen zijn.
■Afe kunnen evenwel aannemen, dat de provisor zich van het be
sluit van 1563 weinig zal hebben aangetrokken. Zijn zetel te
Rtiffltrewaal was, behalve voor het steeds minder wordend aantal
inwoners van^die plaats zelf, voor die tijd hoogstens betrekke
lijk gemakkelijk te bereiken voor de inwoners van het tegenwoor
dige Tholen. Hij moest dus, wilde hij zich verzekeren van wat
inkomsten, wel zitting houden te Goes. Het is dus begrijpelijk
dat kj omstreeks 1570 zijn zetel, mogelijk, ongevraagd en onge-
weigerd, zal hebben overgeplaatst naar het centrum van het de
kenaat
Dank zij de invoering van de hervorming te Goes in 15?8, een
jaax na de satisfactie, is het geestelijk gerecht hier verdwe
nen» In een copie van het privilege van het landrecht, dat voor
de geestelijke jurisdictie in de plaats kwam, staat niet alleen
dat "de Jurisdictie van den Provisor aldaer was cesseerende"
maar ook dat deze functionaris "daer woonachtig en zyn Juris
dictie exerceerende was". Vandaar dat 15 october 1578 het pri
vilege voor het landrecht werd opgesteld.
Nerd de provisor door de bisschop van Utrecht, later die van