- k - vestigingen plaats. Keizer Ivarel V geeft november 1539 Goes het privilege, dat de x>r°visor van Zuid-Beveland daar voortaan elke vijftien dagen consistorie zal houden. Als Reimerswaal zijn ondergang reeds nabij is en de eerste flitsen der hervorming in Zuid-Beveland merkbaar worden, verzoeken dijkgraven en gezworenen van Bewesten Yerseke en Oostborssele aan Philips II, de geestelijke jurisdictie te verleggen naar Goes. Nadat dè bisschop van Middelburg en baljuw, burgemeesters, schepenen en raad van Reimerswaal hiertegen bij de landsheer geprotesteerd hebben, beslist deze, dat het gerecht gezeteld zal blijven waar het is. Een brief van de provisor van Zuid-Beveland, gedagtekend "Zaterdaags na den Zondag Oculi (3de zondag in dè Vasten) in 't jaar 1566 gemeene stijl" wordt meegedeeld in 'Oudheden en gestichten van Zeeland 10 januari 1568 keurt koning Philips II ten verzoeke van de bisschop van Middelburg, de domproost van Utrecht en regeer ders van Reimerswaal goed, de 3 October 1565 opgestelde "Forme ende maniereduer last ende versouck van den eer- waerdigen heere den biscop van Middelburch, daerthoe by de hoocheyt van de hertoghinne. van Parma ende Plaisance etc., gouvernante regente van wegen den conincklijcke majesteyt, vermaent ende geport wesende, geconcipieert ende begrepen by den gedeputeerden van den gepreviligeerde steden van Rey- merswale ende Goes, al voren daerop rypelijck ge communie eert den raedt van de magistraet ende regierders derzelver steden, volgende dewelcke de geestelijcke censuren, te weten dèn ban, aggravatie ende reaggravatiezullen mogen verandert worden in andere bequamer middelen van proceduren over tdestrict ende tbedrijf der geestelijcke jurisdictie van Zuyt-Bevelandt ende over den bedryve van Sinte-Martensdijck, Poitfliet met ten anderen omliggenden dorpen, altijt onder tbelieve ende placet van de coninclijcke majesteyt". 3 augustus daaraanvol gende geeft Cornells Janszoon Strijen, exploiteur van het hof van Holland, Zeeland en Nest-Friesland, bericht betref fende de afkondiging van deze "Forme" te Reimerswaal, Poort vliet, St. Annaland, St. Maartensdijk, ScherpenisseBaarland, Pisse, IleinkenszandKruiningen, Waarde, Biezelinge en Goes. Dijkgraaf en gezworenen van Bewesten Yerseke en°van Oost- Borssele hadden in 1563 ook een vergeefse poging ondernomen om de zetel van de provisor naar Goes verplaatst te krijgen.Onmid dellijk kwamen baljuw, burgemeester, schepenen en raad van' het reeds grotendeels ontvolkte en al tientallen jaren als een a part eile.ndje in de Oosterschelde liggende Reimerswaal in het geweer. Bovendien kregen ze de hulp van de versbakken bisschop van Middelburg, Ni colaas de Castro. Hun. gezamenlijk protest deed de koning besluiten, dat de geestelijke jurisdictie over Zuid-Beveland behoorde te blijven waar ze was Nog in 1569 woonde de provisor in het ten ondergang gedoemde stadje, doch kort daarop moet de overplaatsing een feit gewor den zijn. Doordat de archieven van Reimerswaal hierover Fruin geen lacht verschaft hebben, de stadsresolutien van Goes uit die tijd ontbreken en in het archief van het kapittel van Oud munster te Utrecht zich geen voldoende gegevens over de provi— sorie van Zuid-Bevelnd bevinden, zal de juiste datum wei-niet meer te achterhalen zijn. ■Afe kunnen evenwel aannemen, dat de provisor zich van het be sluit van 1563 weinig zal hebben aangetrokken. Zijn zetel te Rtiffltrewaal was, behalve voor het steeds minder wordend aantal inwoners van^die plaats zelf, voor die tijd hoogstens betrekke lijk gemakkelijk te bereiken voor de inwoners van het tegenwoor dige Tholen. Hij moest dus, wilde hij zich verzekeren van wat inkomsten, wel zitting houden te Goes. Het is dus begrijpelijk dat kj omstreeks 1570 zijn zetel, mogelijk, ongevraagd en onge- weigerd, zal hebben overgeplaatst naar het centrum van het de kenaat Dank zij de invoering van de hervorming te Goes in 15?8, een jaax na de satisfactie, is het geestelijk gerecht hier verdwe nen» In een copie van het privilege van het landrecht, dat voor de geestelijke jurisdictie in de plaats kwam, staat niet alleen dat "de Jurisdictie van den Provisor aldaer was cesseerende" maar ook dat deze functionaris "daer woonachtig en zyn Juris dictie exerceerende was". Vandaar dat 15 october 1578 het pri vilege voor het landrecht werd opgesteld. Nerd de provisor door de bisschop van Utrecht, later die van

Tijdschriftenbank Zeeland

Varia Zeelandiae | 1968 | | pagina 5