Hoe zijn (vermoedelijk de lijsten in het rekeningen-
hoek tot stand gekomen
Jaar voor jaar, kerkmeester na kerkmeester, staan de
namen in den boek' genoteerd» Men moet ze van kladjes
hebben overgeschreven.
Impulsief hoopten we, dat een kerkmeester ieder jaar
een bepaalde route afreed om te collecteren. De vier
naast elkaar gelegde lijsten van één kerkmeester toonden
helaas niet dezelfde, volgorde. Tóch staan er nog groep
jes mensen steedsdoor in eikaars buurt, bijeen genoteerd;
een willekeurige volgorde van de gebruikte kladjes kon
daaraan debet zijn.
Toen we echter de drie groepen lijsten met elkaar onder
ling vergeleken, kwam een onvermoed feit naar voren:
personen, die bv. in 17Ó3 en 1763 bij Het Zuiden staan
genoteerd, vinden we in .1764 in Het ..Oosten of Het MestenI
Hoe is dat te verklaren, als we weten, hoezeer men er
op stond (echter door ons bewijsbaar na 1792), dat de
grenzen tussen Oost, Mest en Zuid zo strikt getrokken
werden
Me kunnen daar maar,één antwoord op vinden: de kerk
meesters GINGEN NIET EEN ROUTE, maar ze collecteerden
op de tientallen kerkhoeven -- wat natuurlijk veel een
voudiger. was,. We vermoeden, dat dit rond Pasen geschied
de: in sommige rekeningen wordt wel eens gesproken over
de "Paesselijke" collecte. Bij dit tijdstip sluit volkomen
aan de tijd van het opmaken dor rekeningen: met Hemelvaart
(zoals ook soms staat vermeld). Dan had iedere kerkmees
ter in zijn rayon voldoende tijd gehad, op de kerkhoeven
te collecteren.
Nader onderzoek naar de woonplaatsen van de in de
lijsten genoemde persönèn zou bovenstaande kunnen bevesti
gen. In verband met een studie over de Zuidbevelandse
kerkhoeven is dit onderzoek al enige jaren gaande, doch
pas het volledig nalopen van al de 'Registers van Trans
porten en Plechten' op het R.A. te Middelburg zal uit
sluitsel kunnen geven. We hebben er daar nog maar enke
len kunnen opdiepen. In de lijst zullen we de nadere
situering er "bij zetten; gewoonlijk zal er dus alleen een on
derscheid zijn: Oost, West, of Zuid.-
Wanneer iemand uit Het Westen tijdelijk verbleef in Het
Oosten, zal hij daar ook gekérkt hebben en hebben bijgedragen
aan de collecte. Dat collecteren van de Paesselijke Collecte
moet dan wel vóór of né de dienstén zijn' gedaan EN genoteerd,
opdat do"gezinsleden in Hot Westen niet nogmaals werden aan
geslagen. We konden ons niet onttrekken aan de indruk, dat
dit dan toch nog wel eens gebeurde. (Zoals we trouwens het
hele rekeningenboek door vallen over een ontelbaar aantal
gróte en 'kleine fouten in de boekhouding; belachelijk zelfs
bij het begin van hét pastoraat van Adrianus Zacharias Jose-
phus Heijdendaal9 december 1791, als die het "wanbeheer
van zijn voorganger (Joannes Cornelis Papenhoven) recht zet
en zelf menig geit tot weduwe schiet maar dat is oen
verhaal apart; het staat ook in een ander rekeningenbook
dan.het onderhavige De vingers tintelen hier echter om
posthuum Papenhoven van de grote blaam te zuiveren, waarmee
de man de Zuidbevelandse kerkhistorie is ingegaan.Me hopen
daartoe nog de gelegenheid te krijgen, als we de Zuidbeve
landse Kerkhoeven 'rond' hebben I
Dichtbij de grenzen tussen Oost, Mest en Zuid zal het ker
ken in een ander rayon vaker zijn'voorgevallen dan verder
daarvandaan: op de (geschat) 80 kerkhoeven werd wel elke
week een kerkdienst -gehouden, maar dezelfde hoeve was pas
na 2 a 3 maanden weer aan de beurt l
Gezien het bovenstaande, moeten we concluderen, dat -
jammer genoeg - de drie lijsten per se niet de juiste aan
tallen katholieke gezinnen (en alleenwonenden) in. Oost,
West en Zuid geven, doch dat de getallen slechts een benade
ring kunnen zijn waar we overigens nog blij genoeg mee
mogen zijn.
L
