vte
- 18 -
A"
•GREPEN UIT NETGISCHIEDERÏB VAN DE
j GEREFORMEERDE kerk
i-V BORSSELE
Het moeizame berin
In de zömer van 1835 Heeft ds Huibert Jacobus Bud-
dung, een aantal jaren predikant van de hervormde
meente te Biggekerkeop een voor ons (nog) onbekend
initiatief, olp de hofstede van de weduwe Onderdijk te
's-Heerenhoek,', een betrekkelijk kleine bijeenkomst geleid.
Hier had een voorbespreking plaats om te bezien, wat
men kon doen voor hen die zich op Zuid-Beveland met de
toenmalige gang van zaken in de hervormde kerk niet
konden verenigen,. .Aan deze bespreking zullen ongetwij
feld een of meer personen uit Borssele hebben deelge
nomen. v
Als op A september 1836 de eerste godsdienstoefening
van de afgescheidenen op Zuid-Beveland op het erf van
de boerderij van ibudewijn Nieuwenhuize in dé .-.Oude Kraay-
ertpolder onder.,-Js-Heer Arendskcrke gehouden wordt, is
in elk geval LoAndert Rottier van Borsselo cr getuige
van, dat de korkeraad-van Zuiö-Kraayert (de latere ge
meente van Nieuwe'orp) bevestigd wordt. Aangezien de
verbaliserende veldwachter slechts enkele tientalion
van de naar zijn schatting drie- a vierhonderd personen
opnoemt, mogen we' wel aannemen, dat er meerderen uit
Borssele aanwezig' geweest zullen zijn. Dit zal eveneens
het geval geweesf; zijn tijdens de godsdienstoefening die
drie dagen laterin de herberg van Geert Otte te Nieuw-
dorp gehouden isjp
Vast staat dat in elk geval Jannin van de Luijster
vóór die tijd reeds enkele malen met ds-^udding gecor
respondeerd had. Deze van Hoofdplaat afkomstige boer
is 19 maart l8l7 de Westerschelde overgestoken om zich
te vestigen op de ''boerderij 'Molenzicht9 te Borssele.,'
- 19 -
thans bewoond door M. Quist. Hij is spoedig het plaatse
lijk hoofd van hen die ontevreden waren over de gang van
zaken in znjn kerk. Van hem is bekend, dat zijn huis steeds
open stond voor de allerarmsten omdat hij onder zijn col
lega-boeren zo goed als geen gehoor vond voor zijn denk
beelden.
Het is dus te begrijpen, dat op zijn voorstel ds Budding
11 september 1836 in zijn schuur kwam preken. Gezien het
aanvankelijk geringe aantal deelnemers in zijn woonplaats
heeft hij het initiatief genomen om te trachten, voorlo
pig een gecombineerde gemeente te institueren. Daarbij
zouden zuch dan leden uit Borssele, S-Haerenhoek en
Heinkenszand kunnen aansluiten. Op genoemde datum werden
Jannis van de Luijster en J. Pijke te Heinkenszand tot
Oue. er langen en deurwaarder Bart (elders: Bert) van Loon
te Heinkenszand tot Diaken gekozen en bevestigd. Zo lui
den althans de berichten, geput uit de officiële kerke
lijke bronnen. In inventaris no. A3 van de burgerlijke
gemeente ontdekten we het nog nooit gepubliceerde pro
ces-verbaal, opgemaakt door veldwachter Cornells A^ri-
aanse. Die heeft blijkbaar de dienst niet (geheel) gevolgd
en zijn gegevens voornamelijk geput uit wat ooggetuigen
hem meedeelden. Hij noemt enkele andere gekozen ambtsdra
gers. Tijdens deze dienst is een kind van Van de Luijster
gedoopt. De veldwachter schat het aantal bezoekers tus
sen de urie- en de vierhonderd. Uit de opsomming van
namen bl.jkt, dat er een aantal van heinde en ver gekomen
was om deze samenkomst bij te wonen.
Korte, tijd later vernemen we voor het eerst het zielen
aantal - 108 - van de gecombineerde gemeente.
l8 september trokken velen van hen naar Oudc-lande om
ds jJudding te horen preken in de schuur van Christoffel
de Mol. Gozien de enorme opkomst, moest men van de bij
eenkomst eon hagepreek maken: een naar buiten gereden
menwagen deed dienst als kansel.
Ds Budding werd' 8 februari 1837 tot predikant van de af-
geschciLöenon op Zuid-Beveland beroepen, zodat hij dus ook
